Kunst kaapt fort

KAAP 2011

In de polders vlak buiten Utrecht vindt dit jaar de zesde editie van Kaap plaats, met hedendaagse kunst speciaal gemaakt voor kinderen. Voorheen bekend als de kleine biënnale, zoekt Kaap opnieuw de avontuurlijke locatie van een van de forten van de Hollandse Waterlinie. Anderhalve maand lang tonen dertien kunstenaars hun werken in en rond de bunkers van Fort Ruigenhoek bij Groenekan.
1106 kaap sleeping bears
Yoko Seyama en Lyndsey Housden, Sleeping Bears (foto: Celesta Lente)
De betonnen bunkers zijn bedekt onder met gras begroeide heuvels en overal staan oude bomen. Bij mooi weer is het een ideale plek om kinderen op een ontspannen en speelse manier bezig te laten zijn met kunst. De kunstwerken zijn verspreid over het terrein te zien, zowel buiten in het park als in de bunkers. Ze zijn voor kinderen gemaakt, maar organisator Stichting Storm benadrukt: ‘Er is nadrukkelijk geen sprake van ‘kinderkunst’, maar wel van professionele kunstwerken waarin de kunstenaar zijn intenties en de kwaliteit van zijn werk geen geweld aandoet.’
1106 kaap koolen
Bij het archeologieproject van Frank Koolen worden hele vreemde dingen gevonden. (foto: MS)
1106 kaap pilvi
Pilvi Takala, Kasteel (foto: Celesta Lente)

Vragen stellen

De deelnemers zijn dit jaar uitgezocht door curator en kunstenaar Tiong Ang (1961). Hij koos kunstenaars die in hun werk onderzoekend bezig zijn en vragen stellen over kunst, natuur of de dagelijkse wereld om zich heen. Bij veel van de kunstwerken in Kaap kunnen bezoekers actief deelnemen, veranderingen aanbrengen of worden ze geprikkeld na te denken over wat vanzelfsprekend lijkt.

Zo maakt Frank Koolen van het fort een archeologische vindplaats. Een grote berg zand verbergt allerlei voorwerpen die kinderen als echte archeologen kunnen uitgraven. Hun vondsten brengen ze naar het ‘Centrum voor Prehistorie, Site & Museum’, een toekomstmuseum dat onze tijd in kaart brengt. Een verzameling alledaagse voorwerpen zoals pingpongbatjes, spateltjes, kammen, een tuinstoel, cd schijfjes en een paraplu ligt er per kleur in stellingen en krijgt opeens een heel andere lading.

Ook Tintin Wulia brengt onze wereld in kaart. Op het gras geeft ze de vijf continenten vorm met planten in verschillend gekleurde bloempotjes. Bezoekers mogen potten verplaatsen en bijzetten. Zij moeten ook zorgen dat de plantjes water krijgen. Met haar project stelt Wulia letterlijke en figuurlijke grenzen ter discussie.
1106 kaap wulia
Tintin Wulia, Nous ne notons pas les fleurs (foto: Celesta Lente)

Geluiden van de stad

Voor hun project De Gedeelde Stad maken Rini Hurkmans & Hans Scholten gebruik van de kelders van het fort. Hier wordt je ondergedompeld in de beleving van de stad als een organisme, altijd in beweging en veranderend. Door smalle donkere gangetjes die lijken op de steegjes van een stad kom je langs ruimtes waar geluiden en beelden verstild of juist schreeuwerig de aandacht vragen.

Fijngevoelig is het project van Birthe Leemeijer, die geen tastbaar kunstwerk maakte, maar kinderen vroeg haar een brief te schrijven over ‘het mooiste wat je kent’: een voorwerp, een herinnering, of iets heel zintuiglijks zoals een geur, kleur, geluid of gevoel. Tien van de brieven koos ze uit voor Kaap. Deze brieven plaatste ze achter deurtjes in de nissen van bunkers.

In Sleeping Bears gebruiken Yoko Seyama en Lyndsey Housden zowel de ruimte in als buiten een bunker. Binnen lopen rubberen elastieken in geel, groen, rood kriskras door een ruimte met pilaren. Kinderen duiken en springen door de elastieken, raken ze aan en vervormen ze. Er klinken vreemde geluiden, die veroorzaakt lijken door het bewegen van de elastieken. Buiten hoor je op de heuvel geluiden uit de schoorsteen. Komen ze van binnen? De geluiden voegen zich bij de wind die door het gras en de bomen waait en geven een verstilde sfeer.
1106 kaap kustvaardersfilm
Nindityo Adipurnomo en Mella Jaarsma, Kustvaarders (foto: MS)

Kustvaarders

Nindityo Adipurnomo en Mella Jaarsma laten in hun project Kustvaarders de bezoekers deelnemer worden in een oude film over de geschiedenis van Java. In een ‘schip’ van hout en staaldraad bevaren ze de woelige zee. Praneet Soy zet mensen aan het werk om hun eigen kunstwerk te creëren. Tussen de bomen staan de manshoge foto’s van Yeondoo Jungs Dear Daddy Project en een houten piramide van Erica van Loon.

En Pilvi Takala maakte voor Kaap een kamer met een geldtafel. Op de tafel liggen echte twee euro munten – het kunstenaarsbudget van Takala – waar kinderen bruggen en piramides mee kunnen bouwen. Maar wat gebeurt er als iemand de verleiding niet kan weerstaan en stiekem geld meeneemt?

Ook al zijn niet alle werken even sterk, Kaap is een afwisselende en prikkelende tentoonstelling.  En als kinderen er genoeg van hebben kunnen ze altijd nog verstoppertje spelen of lekker graven.

(c) Lucy, 4 juni 2011. Tekst: Celesta Lente.

Kaap info

Kaap is nog te zien  t/m 10 juli elk weekend en op 2e Pinksterdag. Open van 10-18 uur.
Fort Ruigenhoek, Ruigenhoeksedijk 125, Groenekan. www.kaapweb.nl

Deelnemende kunstenaars:
Pilvi Takala, Frank Koolen, Birthe Leemeijer, Rini Hurkmans & Hans Scholten, Erica van Loon, Yeondoo Jung, Mella Jaarsma & Nindityo Adipurnomo, Yoko Syama & Lyndsey Housden, Praneet Soi, Tintin Wulia.