De adrenaline van film

Reebok 1: Jacob Dijker

LUCY volgt filmregisseur Jacob Dijker en producent Róman Kienjet bij het maken van Reebok, een film die zich afspeelt in Amersfoort. Dijker en Kienjet wonnen met het plan Reebok de open call, een jaarlijkse subsidie voor een nieuw beeldend kunstproject in Amersfoort. 

door Marjolein Sponselee

1812 reebok rotonde

Amersfoort, 14 december 2018


Terwijl jagers in de Oostvaardersplassen druk zijn met het afschieten van 1800 edelherten, kijken wij in Amersfoort een reebok in de ogen.
Het beeld is groter dan in zijn herinnering zegt Jacob Dijker. Jarenlang fietste hij er elke dag voorbij op weg naar school. Misschien is hij nog niet eerder zo dichtbij geweest. De Reebok staat op een grasveld bij de rotonde aan de Prins Frederiklaan. De rotonde is gevuld met een fors bosschage waar je niet overheen kunt kijken. Rondom straten met statige villa's, de Bergkerk en veel groen. Een rustige plek, die daardoor ook iets mysterieus heeft. Reebok is een mooi beeld, sober van vorm maar krachtig. De grote ronde ogen kijken uitdagend terug. Een dun laagje rijp ligt op de rug. Dit beeld van Han Wezelaar uit 1953, speelt een rol in de film die Dijker komend half jaar maakt met het budget van de open call.

1812 reebok jacob portret

Jacob Dijker

1812 reebok vierkant

Reebok wordt zijn derde film. Dijker (1994) studeerde in 2016 af aan de HKU. Zijn afstudeerfilm 'Het uur tussen hond en wolf' ging vooral over politiek en ethiek, een tamelijk intellectuele film. De tweede film 'Merc' was meer een stijlschets, een sfeer. Dit is weer heel anders. 'Ik merk dat is steeds meer met natuur bezig ben. Steeds meer kijk ik naar de dierlijke kant van de mens. Ik ben nu bijvoorbeeld een documentaire aan het maken over publiek, publiek bij een voetbalwedstrijd, in het theater. Hoe verloopt die transformatie van individu naar een groep? Reebok gaat ook over natuur; over natuur in de stad, maar ook over de menselijke natuur om te rationaliseren en overal betekenis aan toe te kennen'.

Een bron van inspiratie was zijn reis naar Zuid Afrika vorig jaar. Daar hoorde hij een verhaal over de grote springbok trek in de Karoo woestijn. Duizenden springbokken trokken in de 19e eeuw door de woestijn op zoek naar water. Een anekdote van ooggetuigen vertelt over een springbok die vast komt te zitten in een boom en niet meer loskomt. Mensen proberen hem te helpen, maar door hun gesjor en getrek wordt het alleen maar erger. 'De mens wil altijd oplossen; maar in dit geval kunnen ze niets doen, alleen machteloos toekijken. De arrogantie en de zelfoverschatting van de mens, die denkt alles onder controle te kunnen hebben is een thema dat in al mijn films terugkomt. Ook in Reebok'.

1812 Reebok film jacob

sitll uit Het uur tussen wolf en hond

Waarom film? Tsja wat een vraag!

Waarom is film jouw medium?
'Ik wil een verhaal vertellen dat is denk ik de essentie. Film is denk ik de meest concrete manier om sfeer en gevoel te pakken. Dat fascineerde me als kind al. Dat zit ook erg in literatuur, maar film heeft meer met adrenaline. Film kijken en vooral film maken heeft voor mij echt met adrenaline te maken; harde muziek, gas geven, een gevoel van actie. Een verhaal op papier is niet genoeg. Bij het schrijven van een scenario zijn het zulke concrete beelden die je denkt, dat wil je maken.
Film is ook waar literatuur, theater en poëzie in samenkomen'. Daarnaast speelt het sociale aspect een rol. Bij het maken van een film werk je een tijdje heel intensief samen. Die dynamiek bevalt hem. Het lastige met film is alleen dat het duur is om te maken en dat je veel andere mensen nodig hebt. Het kost daardoor ook tijd om te leren. Je kunt niet snel tien films maken om te oefenen.

Als Dijker een voorbeeld zou moeten noemen is het Wim Wenders met zijn filosofische benadering en het oprechte onderzoek naar de mens. 'Je ziet dat hij de menselijke aard onderzoekt en beschouwt op een liefdevolle manier, zonder oordeel. Dan moet je echt een eigen geest hebben, om los te komen van gebaande kaders en paden. Bij film zijn die hardnekkiger dan bij andere kunstvormen, omdat er zoveel commerciële film is. Ik merk zelf ook dat het moeilijk is met iets authentieks te komen. Dat kost tijd, het is een zoektocht om al die dogma's af te pellen'. Wim Wenders is daarnaast een voorbeeld door de verschillende vormen van film waarmee hij werkt. Om puur te kijken naar het verhaal dat je wilt vertellen en daar de juiste vorm bij te kiezen. Soms is dat meer een artistieke film en soms iets meer toegankelijk. Authentieker worden en loskomen van dogma's is een doel dat Dijker voor zichzelf stelt. Een eigen stem vinden. Maar dat kost tijd. Dit project, de Reebok film, ziet hij als een mooie stap. Ook door de samenwerking met andere kunstdisciplines, omdat je het dan scherp moet formuleren waarom je iets wil. En omdat het toegekende budget vrij te besteden is; er zijn weinig beperkende randvoorwaarden.

1812 reebok jacob flim 2

still uit Merc, de tweede film van Jacob Dijker

Reebok staat nog in de startblokken. Deze week was er een eerste bijeenkomst met een deel van de crew, 6-7 mensen. Voor Dijker valt dit overleg heel vroeg. Meestal komt de crew pas in beeld als hij de film precies in zijn hoofd heeft, nu begint de samenwerking al voor het definitieve scenario is geschreven. Het is spannend om zo te werken: 'Het is een beetje eng om dat nu al toe te laten, maar aan de andere kant komen zij ook met vragen waar ik zelf nog niet aan gedacht heb. En het mooie is wel dat zij nu al veel meer bij de film betrokken zijn'. Zo zijn er meer aspecten die het maken van deze film wat onvoorspelbaar maken: er zijn autonome kunstenaars bij de film betrokken en voor het eerst gaat Dijker met animatie werken. Welke vorm van animatie is nog niet duidelijk, maar zeker is dat het invloed heeft op het werkproces. Dijker improviseert niet tijdens het filmen, hij werkt echt met het script in zijn hoofd. 'Dat moet eigenlijk ook wel bij film, omdat je met veel mensen werkt is het te kostbaar om dingen even opnieuw te doen. Als je bijvoorbeeld met videomapping wilt werken moet je vooraf heel precies je shots gaan bepalen en kun je minder organisch werken, ook omdat je dan zelf niet de kennis hebt om er vrij mee te werken'.

Al deze nieuwe wegen maken Reebok echt tot een ontdekkingsreis. 'In deze fase is het vooral nog een kwestie van verkennen: waar en met wie gaan we samenwerken? En welke aanpassingen heeft het scenario nog nodig?' Ook inhoudelijk liggen er nog vragen over de samenhang tussen de karakters en de betekenis van het verhaal. Dijker heeft zijn eerste idee grofweg in een script op papier gezet, maar dat behoeft nog uitwerking in details. Misschien vallen er nog scenes weg of komen er juist bij; mogen dingen vaag blijven of moet het juist meer expliciet.
Dat zijn zaken die voor de komende maand op de agenda staan. En ook: waar gaan we filmen? Want de locatie ligt nog niet vast. De binnenstad zal het zeker niet worden, dat wordt al snel een te romantisch beeld met de mooiste plekjes van Amersfoort. 'We zoeken iets moderners, met een iets klinischer uitstraling'. Kattenbroek misschien?

wordt vervolgd...

© LUCY, 21-12-2018. Tekst: Marjolein Sponselee

1812 reebok jacob met beeld

Jacob Dijker bij Reebok