De bezielde wereld van Couzijn van Leeuwen (1959-2019)

In Memoriam

Couzijn van Leeuwen in zijn atelier
Couzijn van Leeuwen in zijn atelier
Couzijn van Leeuwen, schillenbeesten
schillenbeesten

Wunderkammer

Kunstenaar Couzijn van Leeuwen creëerde met karton en keramiek zijn eigen universum vol planten, vogels, kasten, keizerinnen en demonen. Wie ooit in zijn atelier was, wist niet waar eerst te kijken. Het stond bomvol met bouwsels, behangsels, vazen en creaturen, de een nog mooier dan de andere. Op een tafel lagen dan wat schillen te drogen, waaruit vanzelf iets zou ontstaan. Want Couzijn was meester over het materiaal, maar liet het ook voor zich werken. Zo'n opgeprikte schil liet vanzelf wel zien wat het wilde worden. De rest deden zijn handen. Handen die als vanzelf 's ochtends aan het werk gingen en uit repen karton, nietjes, papier en tape een ruiter te paard konden bouwen. Of een kast. Of een kraanvogel. In de binnenwereld van zijn atelier viel alles optimaal op zijn plek, maar regelmatig trok Couzijn er op uit om een ruimte in een galerie, museum of beurs te transformeren tot zijn versie van de werkelijkheid. Zijn werk komt in de onderlinge samenhang het beste tot zijn recht. Als in een achttiende eeuwse Wunderkammer valt er dan steeds iets nieuws te ontdekken, zoals hij zich zelf ook steeds bleef verbazen over de dingen.

atelier Couzijn van Leeuwen
atelier Couzijn van Leeuwen
Couzijn van Leeuwen, Terrarium
Terrarium in Museum Oud Amelisweerd
CdB

Inspiratie

De kunstenaar en de mens Couzijn vielen naadloos samen. Het maken van zijn kunst vereiste een grote toewijding en focus en dat gaf hij zijn werken dan ook. Het liefste werkte hij alleen en in opperste concentratie in zijn atelier op het landgoed De Reehorst in Driebergen. “Het ontwikkelen van jezelf, zelfs al ligt alles al helemaal voor handen, vraagt een enorme inzet. Daar heb je veel jaren voor nodig”, zei hij daarover. Tijdens zijn leven ontwikkelde hij een steeds scherper oog voor de schoonheid in het detail en het schijnbaar onooglijke. Het begon in de natuur rondom de boerderij in Hoevelaken waar hij opgroeide en kwam tot ontwikkeling op de kunstacademie in Den Bosch.

De natuur was zijn grootste inspiratiebron, planten en dieren, als het maar groeide. Hij was graag buiten, maakte vele wandelingen met hond Isa, verwonderde zich om het lijnenpatroon van een blad, herkende het geluid van de vogels. Ook als jij ze nog niet eens gehoord of gezien had. Hij hoorde en zag alles. En liet de mooiste details terugkeren in zijn werk. “Ik ben altijd op zoek naar dingen die al iets zijn, of nog zouden kunnen worden.” Zo kon het gebeuren dat hij op weg naar de supermarkt een vertrapte zwarte bananenschil zag liggen en er een beestje in meende te herkennen. Teruggekeerd van de boodschappen - waaronder een kilo bananen - begon het grote experiment met het drogen van bananenschillen, gevolgd door meloen en sinaasappels. De schillenbeesten waren geboren.

Couzijn van Leeuwen
Couzijn van Leeuwen, zelfportret
Couzijn van Leeuwen
Couzijn van Leeuwen - foto Bijlmerbajes
kogelgat in een ruit van de Bijlmerbajes
Couzijn van Leeuwen

Aandacht

Couzijn van Leeuwen had een gave om met de juiste aandacht en liefdevolle ingreep gewone materialen te transformeren tot bezielde objecten. Schillen werden dieren en onder zijn handen transformeerde het bescheiden materiaal karton tot prachtige vormen, waarin het poëtische oog van de maker besloten lag. Zelfs in foto’s van kogelgaten in het glas van de Bijlmerbajes zag hij iets moois, ze bleken bij uitvergroting prachtige vogels en insecten in zich te herbergen. Hij maakte met zijn kunst de schoonheid die hij opmerkte ook zichtbaar en voelbaar voor anderen.

In een interview met Mister Motley’s ‘Kunst is lang’ vertelt hij over een ingeving die hij had terwijl hij naar een schilderij van Rembrandt keek. Eigenlijk is het zo, dacht hij, dat wij niet alleen naar het werk kijken, maar dat het werk ook ons ‘ziet’, in de zin dat het iets raakt bij ons en met ons communiceert. In de werken van Couzijn herkennen veel mensen een bezieling die verder gaat dan esthetiek en vorm. Het is de ontmoeting met zijn visie en levenslust. Een combinatie van nuchterheid en poëzie, humor en ernst, lichtheid en melancholie, schoonheid en gekte. Hij had een grote openheid en belangstelling voor de ander, was bevlogen als het over zijn kunst ging en relativerend waar het hem zelf betrof.

De mens Couzijn van Leeuwen moeten we voortaan node missen, maar de kunstenaar blijven we tegen komen in zijn werk. Dankbaar voor zijn toewijding aan de kunst, oog voor schoonheid en zijn grote talent dat hij zo genereus met de wereld gedeeld heeft.


Carolien de Boer / Marjolein Sponselee juli 2019


Couzijn van Leeuwen overleed op 16 juli 2019. Hij is bekend om zijn werken van karton en keramiek. Naast vele tentoonstellingen in binnen- en buitenland maakte hij ook werk voor de openbare ruimte. In Utrecht maakt hij bijvoorbeeld het grote hek De tuinman en de dood en keramische grafzerken bij de tuin van het Centraal Museum. In 2013 ontving hij de Boellaard prijs. In 2018 ontving hij een stipendium voor Bewezen talent van het Mondriaanfonds. Werk van Couzijn van Leeuwen is opgenomen in de collectie van o.a. CODA, Centraal Museum, Museum Boijmans van Beuningen, Museum Flehite, gemeente Amersfoort en de Triodosbank.


Kunst is lang: https://www.youtube.com/watch?v=BO2V2ILo3ak

Couzijn van Leeuwen - Centraal Museum
Couzijn van Leeuwen, De tuinman en de dood, Centraal Museum
Carolien de Boer
Couzijn van Leeuwen, Rotterdam
Couzijn van Leeuwen, Contemporary Artfair Rotterdam, 2017
CdB
Couzijn van Leeuwen, Utrecht Down Under, 2016
Couzijn van Leeuwen, Utrecht Down Under, 2015
MS