Everything I Built Yesterday Burned

De tentoonstelling met werk van Overbeek en Christensen bij Galerie Larik toont pentekeningen, collages, tekeningen met Japanse inkt en een installatie. De installatie van hout verbindt het oeuvre van beide kunstenaars met elkaar in de galerieruimte. Die zijn sowieso al met elkaar verbonden trouwens: Overbeek en Christensen werkten al eerder samen in het kader van het artistieke project The Books Happen van Overbeek. Het boek dat hieruit voort is gekomen bevat fragmenten van zwart-witte Japanse inkttekeningen van Christenen die door Overbeek zijn gefragmenteerd, herschikt en aangepast. ‘Soms zie je zo’n tekening en dan denk je: maar dát stukje vind ik het mooist. Dan knipte ik dat uit en plakte het in het boek.’ Overbeek houdt van samenwerken met andere kunstenaars. Hij werkte voor deze tentoonstelling aan een installatie van hout in de galerie, die qua beeldtaal overeenkomt met een deel van een tekening van Christensen, die aan een wand tegenover de installatie te zien is. ‘Eigenlijk is de expositie een soort uitvergroting van wat in het boek gebeurt.’

Overbeek maakte aanvankelijk geëngageerd werk. ‘Daarin liep ik op gegeven moment vast. Het oordelende van het werk ging me dwarszitten.’ Een volgende stap in zijn kunstenaarschap werd het reageren op de beeldende kunst van anderen met zijn eigen werk. Daaruit vloeiden de boeken voort, waarin hijzelf en andere kunstenaars op elkaars werk reageren: The Books Happen. Dit project start telkens met een blanco boek, dat terechtkomt bij een kunstenaar waarmee hij de samenwerking aangaat. Daarna volgt het ‘ge-pingpong’ zoals hij het zelf noemt: kunstenaars vullen het (deels) in en sturen het terug, en dan is het de beurt aan Overbeek om te reageren op wat er in het boek gebeurd is. Om tot een volledig gevuld boek te komen kan het meerdere malen heen en weer gestuurd worden. ‘Om dit te kunnen doen moet je elkaar respecteren, maar tegelijkertijd ook schijt hebben aan elkaar.’ Het werk dat in de tentoonstelling te zien is bestaat voor een deel uit pentekeningen, die met eindeloos geduld tot stand gekomen zijn. Het maakproces is belangrijk. ‘De pentekeningen zeggen veel over hoe ik ben: de dwangmatigheid, de eindeloze herhaling, de verveling.’ Ook zijn er collages te zien, waarin delen van de pentekeningen in terugkomen, maar ook elementen uit zijn vroegere werk. Het laat volgens Overbeek zien waar hij nu staat in zijn kunstenaarschap: van ‘oordelend’ werk naar bijna meditatieve pentekeningen waar ieder oordeel in ontbreekt, en tenslotte naar een uitingsvorm waar beide in samenkomen. ‘Ik had op de academie al het idee dat ik eigenlijk alles wil, maar ik kon dat niet allemaal met elkaar gerijmd krijgen. In de boeken is dat wel gelukt.’

De tekeningen van Overbeek vormen een groot verschil met die van Christensen; niet alleen wat betreft formaat maar ook qua kleurgebruik en stijl. Beide kunstenaars verbazen door de techniek die ze toepassen, Overbeek door het eindeloze geduld dat schuilgaat achter de verfijnde gedetailleerde tekeningen, Christensen door een bepaalde losheid in zijn werk, die een grote mate van controle over het materiaal verraadt. Japanse Inkt is een materiaal dat hem past: de controleerbaarheid in combinatie met de verrassing. ‘De uitdaging zit eigenlijk in de witte delen in een tekening. De stukken waar ik niet aan zit zijn de belangrijkste onderdelen van het werk.’ Verschillende van zijn tekeningen hebben iets onheilspellends, wellicht door het grote contrast van de zwarte inkt met het witte papier. Maar ook de figuren die hij soms in een landschap plaatst dragen bij aan deze dreigende onbestemdheid: zonder herkenbaar gezicht, soms geabstraheerd tot pixelachtige wezens. Hoewel de natuur en de nietigheid van de mens terugkerende onderwerpen zijn in zijn tekeningen, hangt hij geen vooraf bepaalde inhoudelijke thema’s aan zijn werk, en legt hij er liever geen hapklare boodschap in. Zijn werk moet iets poëtisch hebben, een laag die dieper ligt dan het direct zichtbare oppervlak. De fantasielandschappen van Christensen hebben zonder meer iets poëtisch, iets dromerigs; de interpretatie van het verhaal dat ze vertellen is afhankelijk van de context, de bagage en de visie van de toeschouwer. ‘Ik zoek altijd naar een moment tussen twee interpretaties in. Als je een tekening ziet waarop een groep mensen te voet is afgebeeld, kan het gaan om een pelgrimstocht, maar ook om een exodus.’ De thematiek is dus, net als de inkt, niet volledig in de controle van de kunstenaar. Ook naar de poëzie in zijn werk gaat Christensen niet bewust op zoek. ‘Ik denk liever niet teveel na of het hoe en waarom, ik vertrouw erop dat het erin zit.’

De tentoonstelling ‘Everything I Built Yesterday Burnt’ is tot en met 15 februari te zien in Galerie Larik, Nachtegaalstraat 3 in Utrecht. www.galerielarik.nl

© LUCY, 5 feb 2020. Tekst: Jacomijn van Kempen