Vredenburg: verbindingszône in 25 tinten graniet

een gesprek met Jennifer Tee

Jennifer Tee: ‘Het Vredenburg heeft een verbindende functie. Het plein moet identiteit krijgen tussen andere zônes. Dat is mooi, er is een ontmoeting mogelijk’.
Vijf kunstenaars maakten op uitnodiging van de gemeente een ontwerp voor het Vredenburgplein. Utrecht koos hieruit het ontwerp Markt Mozaïek van Jennifer Tee. Voorjaar 2018 wordt het plein opgeleverd. 
Elaine Vis sprak met de kunstenaar over haar werk en het Vredenburgplein.

1711 jennifer tee plein

Jennifer Tee, schets voor Vredenburgplein op de site van cu2030.
Definitief ontwerp volgt nog.

Ontmoeting

Jennifer Tee opent haar laptop en laat een tiental gedigitaliseerde schetsen zien. Ze spreekt bedachtzaam, maar ook gedecideerd. Zojuist heeft zij het definitieve ontwerp voor Markt Mozaïek op het Vredenburg gepresenteerd bij Culturele Zaken. Ik ontmoet Jennifer in het Stadskantoor van Utrecht.

‘De rode draad in mijn werk is eigenlijk een onderzoek. Het onderzoek naar de tussenstaat, de Soul in Limbo. Dat kan van alles zijn, lichaam en geest, de Nederlandse en andere culturen. Uit die tussenstaat kunnen nieuwe dingen ontstaan.’ ‘Het Vredenburg heeft een verbindende functie. Het plein moet identiteit krijgen tussen andere zônes. Dat is mooi, er is een ontmoeting mogelijk’.

1711 jennifer tee noordzuidlijn

Tulip Palepai, Varend over de rivier van de wereld, werk in opdracht voor de Noord-Zuid Lijn, Centraal Station Amsterdam (foto: Bob Siers)

Schepen

Tijdens het gesprek met Jennifer verandert soms haar oogopslag. Dan lijkt het plots of ze een onmetelijk universum binnen haar zelf aftast. Onophoudend verbindt zij verschillende geschiedenissen met elkaar. Dat is niet verwonderlijk. Ze heeft een Nederlands-Engelse moeder en een Chinese vader, die in Indonesië is geboren. In haar persoonlijke geschiedenis spelen schepen een grote rol. Een schip bracht haar vader in 1950 samen met zijn ouders en zus van Indonesië naar Nederland. En jaarlijks voer haar grootvader van moederskant naar Amerika voor zijn bedrijf Leen van der Mey & Son, dat handelde in bloemen en bollen uit Lisse.
Deze maand is een werk, waarin de afbeelding van een schip de basis is, opgeleverd in de hal van het metrostation Amsterdam Centraal. Een wandpaneel van 37 meter lang, fotografie op dibond. Met 100.000 gedroogde tulpenblaadjes componeerden Tee en haar team een voorstelling. De tulp, als oerhollands icoon en de palepai, grote geweven doeken uit het zuiden van Sumatra met de voorstelling van een schip, komen er in samen.
In het schip zie je de historische lantaarns van het Damrak terug en de Noord/Zuidlijn als levensbaan. Scheepjesdoeken uit Sumatra vertellen over een lange en rijke handelsgeschiedenis met Nederlanders, Chinezen, Javanen, Arabieren en Portugezen. Het belangrijkste motief is een schip met een groot voorsteven en een achterschip vol menselijke figuren, dieren en altaren. De mast loopt uit in een levensboom.

1711 jennifer tee vis

Jennifer Tee, detail uit schets Vredenburg

Markt

Komend voorjaar zal Markt Mozaïek op het Vredenburg opgeleverd worden.
De grote vis, de citroen, het kaasje, een klosje garen en de doos eieren uit het schetsontwerp hebben al een definitieve plek gekregen in vijfentwintig tinten graniet. Tee: ‘Een kunstwerk neerzetten is niet genoeg, het Vredenburg blijft dan een saai plein met een beeld erop. Daarom wilde ik de hele vloer als werk zien. Een monumentaal mozaïek, als het ware een stilleven van de markt, gebaseerd op de lange geschiedenis van het plein’.
Bij elk object uit het immense tafereel is zorgvuldig bedacht waar welke afbeelding het beste geplaatst kan worden. De voorstellingen in het werk worden zo ruimtelijk mogelijk uitgebeeld in een mozaïek dat bestaat uit granietblokjes van negen bij negen centimeter. Er is uiterst zorgvuldig een kleurenpalet samengesteld. De natuur heeft zijn beperkingen, er zijn vijfentwintig tinten graniet. Rode, gelige, blauwige en heel veel soorten grijs. ‘De granietsoorten moet ik zoeken en bestellen bij de verschillende steengroeven in de wereld’ zegt Tee. ‘Daarna zullen wij met alle betrokken partijen de logistiek rondom de uitvoering aanpakken, inclusief draaiboek en verantwoordelijkheden’.

1711 jennifer tee structures

Structures of Recollection and Perseverance, Kunstraum, UK 2017

Kip

Inmiddels hebben de objecten in het definitieve ontwerp een plek gekregen. Bij de koffiestand van de markt komen koffiebonen in het vloerwerk. Rondom de bankjes op het plein een snoepje, pastavormen en een klosje garen. Die objecten neem je zittend in de totale grootte waar. Er is ook een olijftak. 
De levendige kip, de artisjok en de sierlijke vis zijn zo immens dat als je erop loopt het geheel niet te bevatten is, maar vanaf een afstand zie je de afbeelding wel.
Met de plaatsing van de marktkramen, ook op de drukste zaterdag, is rekening gehouden. De mooie grote objecten zijn vrij in het zicht geplaatst. En er is aandacht voor de looproute. De kip zal te zien zijn als je uit Hoog Catharijne komt.
Voor de achtergrond van Markt Mozaïek zijn verschillende proeven gemaakt, mét en zonder patroontje, gemêleerd en in meerder kleurstellingen. De keuze valt wat betreft Jennifer op een achtergrond opgebouwd uit twee lichte tonen grijs, dat is levendig en verwijst naar Romeins mozaïek. Dit was immers een van de inspiratiebronnen, de geschiedenis van Utrecht en van het plein.
Ook de contour van het Kasteel Vredenburg is in de achtergrond verwerkt. Dat was een uitdrukkelijke voorwaarde bij de opdracht. En natuurlijk zijn alle technische onderdelen meegenomen in het ontwerp, zoals elektriciteitspunten, stormankers voor de marktkramen en goten om de markt weer schoon te spuiten. Alles wordt gedetailleerd in het ontwerp opgenomen.
Er staat een afspraak met de gemeentelijke ontwerpers om de zitelementen op het plein af te stemmen. Vanaf de start van het traject in juni werken kunstenaar, steenhouwer, een expert in mozaïek, Culturele Zaken van de gemeente Utrecht en de aannemer nauw samen. Binnen dit team moet alles aansluiten op elkaar. Nu zijn er gesprekken met de stadsarchitecten over de bankjes: granieten boomringen aangelicht door lantaarns. Tee: ‘Een plein zijn identiteit geven, een dergelijk groot project, kan je niet met één partij doen’.

1711 jennifer tee dansers

Let It Come Down, Camden Arts Centre, UK 2017 (foto: Mark Blower)

Verbinden

De zônes van Tee en het verbinden van de geschiedenissen komen ook in
haar vrije werk in musea en galleries voor. Behalve sculpturen, installaties, en fotografie ontwikkeld Jennifer met dansers performances op kleden. Zij ontwerpt de kleden zelf. Het zijn zônes tussen de getoonde objecten. De Koreaanse Miri Lee is een van haar vaste dansers. ‘Ik wil in die dans het gebied zoeken tussen lichaam en geest en niet alle dansers kunnen dat voelbaar maken’.
De ontwikkeling van projecten en tentoonstellingen loopt naast elkaar. Er zijn altijd meerdere dingen tegelijk in ontwikkeling. Met heel wat teams en met verschillende specialisten wordt overlegd. Maar soms is er tijd om te lezen, om andere denkers te bestuderen. Of zich te verdiepen in het gebruik van andere materialen. ‘Voor mijn bijdrage aan Manifesta 11 in 2016, verdiepte ik mij in het thema van leven en dood. Zo kwam ik bij een etnografisch museum in Zwitserland terecht en kreeg veel specifieke informatie over allerlei culturen waar ik nog nooit van gehoord had. Daar kan ik dan weer verder mee’.

Dadelijk vliegt Jennifer Tee naar Boekarest, waar ze uitgenodigd is om in een van de voormalige paleizen van Ceaucescu, nu een museum, een tentoonstelling te realiseren. En volgend jaar is haar werk te vinden op de Biënnale van São Paulo in Brazilië. Tee verbindt geschiedenissen en werelden.

Meer informatie:


www.teeteetee.nl


www.cu2030.nl /Vredenburgplein

© LUCY, 13/11/2017. Tekst: Elaine Vis. 

1711 jennifer tee in atelier

meer informatie

Meer informatie over het werk van Jennifer Tee op haar site:
www.teeteetee.nl





Meer over de ontwerpen voor het Vredenburgplein op: www.cu2030.nl /Vredenburgplein