Paltz Biënnale - kunstenaars in het bos

De vogels zingen uit volle borst als ik landgoed De Paltz betreed. Een typisch romantisch landschap met een waterval, faunahuis, dassenburcht, koetshuis en kapschuur. Dit stuk bos van 5 hectare groot is door verschillende eigenaren sinds 1867 beetje bij beetje omgetoverd. Het totaal vervallen herdershuis is in 1998 vervangen door een nieuw huis. 
Verharde en onverharde paden voeren langs afwisselende bospartijen en borders met allerlei bloeiende planten maar ook veel varens. Het idyllische terrein biedt door de routing een optimale ervaring en lijkt immens groot.
Hier vindt de eerste Paltz Biënnale plaats. De hele maand juni is het landgoed van Wouter Blom en Meria Bakker in de weekenden opengesteld en kan men werk van de acht geselecteerde kunstenaars ontdekken. De kunstenaars zijn: Marianne Lammersen, PJ Roggeband, Monika Dahlberg, Tamara van San, Yasser Ballemans, Maurice Meewisse, Leonard van Munster en Jonathan Straatman.

‘Hoe kijken kunstenaars?’ was de leidende vraag bij de selectie. De tijdelijke kunstwerken ontstonden in de loop van enkele maanden vanuit de plek, het proces werd als net zo belangrijk ervaren als de uitkomst. Gerard Wielenga en Ferry van Nimwegen maakten er een film over die doorlopend vertoond wordt in de kapschuur.

De maskers van Yasser Ballemans die bij de ingang hangen mag je opzetten. Tussen het dode loof onder aan de stammen van het perceel met Douglassparren komen ze het best tot hun recht, daar lijken het vanaf een afstand bosgeesten. Terwijl je rondloopt op het terrein voel je je bespied, ook door zijn maskers van gevonden takjes die opgaan in de omgeving. Van dichtbij zie je hoe ingenieus Ballemans de werken van hergebruikt makelaarskarton met tie-rips in elkaar heeft gezet. Het plastic materiaal botst mooi met de rauwe boomstammen waarop hij de maskers bevestigd. De tegenstelling tussen het artificiële en het natuurlijke komt zo in het werk én in het landschap tot uitdrukking.
Dat je de natuur niet kan temmen onderschrijft Leonard van Munster met zijn werk. Als uitgangspunt nam hij de duizendknoop, een verguisd kruidje dat binnen de kortste keren een hele tuin in beslag neemt, woekert met zijn wortels onder de grond en andere planten verstikt. Op zijn beurt woekerde Van Munster met rode plastic buizen in precies dat stuk bos waar de duizendknoop nog niet bedwongen is.

Van een heel andere aard is het zorgvuldig gestileerde uitgevoerde werk van Marianne Lammersen. Een schijnbaar verfomfaaide witte richtingaanwijzer wijst in het donkere bos alle kanten op. Even verderop lijkt door een harde windvlaag een tent tegen een boom gesmakt. Hij hangt er hulpeloos bij. Het in waaiervormen gelegde stenen pad door het gebied was de bron voor het werk. Elf jaar lang werkte een stratenmaker in zijn eentje aan dit pad, terwijl een tentje op wielen hem beschermde tegen overmatige zon en tegen regen. Lammersen had gehoopt te kunnen verdwalen op de Paltz en gaf de attributen van de stratenmaker als het ware een zwieperd. Dat levert twee prachtige installaties op. Minpuntje is dat de werken te dicht bij elkaar staan.

In het hart van de tuin stort een waterval zich naar beneden met veel kabaal. Het lawaai van vallend water vermengt zich met een repeterend mechanisch geluid. Enorme, van sloophout gebouwde, raderen verdelen het vallende water in verschillende houten goten die uiteindelijk meerdere stroompjes water voorzien voordat alles weer samenkomt in de vijver. Jonathan Straatman bouwde de immense installatie van gevonden houten planken. Deze jonge kunstenaar heeft een goed gevoel voor maatvoering en is niet bang om grote ruimten te benutten voor zijn tijdelijke, monumentale, architectonische werken.