Afstand nemen

Marisa Rappard in Colombia

Op zoek naar inspiratie en nieuwe impulsen verblijven vele kunstenaars tijdelijk in het buitenland. Wat brengt dat hen?
Jantine Kremer sprak met Marisa Rappard over haar verblijf in Cali, Colombia.

1401 marisa rappard cali

Magie en mythes

In mei 2013 vertrok Marisa Rappard voor een maand naar de Colombiaanse miljoenenstad Cali om te verblijven bij de onafhankelijke non-profit organisatie met de poëtische naam Lugar a Dudas; Ruimte voor Twijfel. Waarom ruilde Marisa de veiligheid van haar atelier in voor een plek die genoteerd staat op nummer 11 van de lijst van meest gevaarlijke steden ter wereld? ‘Ik had zin in even weg, behoefte aan nieuwe impulsen. Ik wilde afstand nemen en een verband leggen tussen de beslotenheid van mijn atelier en de buitenwereld.’
‘Rond mijn 18e heb ik een jaar in Costa Rica gezeten en ik wilde graag weer naar Latijns-Amerika.’ Een logische keuze; niet alleen spreekt Marisa goed Spaans, haar tekeningen met flarden van schijnbaar mythische verhalen blijken bovendien goed te passen bij het karakter van Zuid-Amerika. ‘In Latijns-Amerika hangt de magie van de natuur, bijzondere verschijningen en mythes altijd in de lucht.’ En met het gevaar viel het ook wel mee: ‘’s Nachts hoorde ik vrijwel altijd helikopters overvliegen en ik zag veel politie op straat, maar aan de andere kant; mijn man liet al op de eerste dag zijn telefoon in een taxi liggen en net toen hij zich dat realiseerde, werd er buiten geclaxonneerd; de taxichauffeur kwam de telefoon terugbrengen. Aardige mensen zijn overal.’
1401 Marisa Rappard 4
Marisa Rappard verzamelt verhalen in Cali, Columbia

De verhalenverzamelaar

Via de website transartists.org kwam Marisa bij Lugar a Dudas terecht. ‘Ik kreeg de indruk dat het een goede organisatie was met veel enthousiaste en behulpzame mensen. Bovendien bleken ze goede referenties te hebben en een uitgebreid netwerk in heel Latijns-Amerika.’ Er was geen vastomlijnd plan bij vertrek, maar wel een soort langgekoesterde wens; ‘Normaal gesproken ontstaan verhaal en tekening tegelijkertijd. Ik wilde het een keer anders doen en verhalen van anderen tekenen. Dat ik dat daar uit wilde proberen, had ik me al voorgenomen, maar ik wist nog niet precies hoe. Mensen op straat aanspreken werkte niet, men was niet zomaar bereid iets met een onbekende te delen. Toen besloot ik elke ochtend een cake te bakken en daarmee op straat te gaan zitten. Mensen werden nieuwsgierig en kwamen naar me toe.’ Met een papieren ‘verhalenverzamelaar’-button op haar shirt hield ze een paar middagen van vier tot zes kantoor en kwam thuis met een buit van ongeveer dertig verhalen.
 
‘Eenmaal iin mijn atelier ging ik rustig zitten, kijken waar de verhalen voor mij aan raken. Het was steeds zoeken naar de juiste vorm. Ik wilde voorkomen dat het illustraties werden, dat ik teveel vast bleef zitten aan de letterlijke gebeurtenis.’ Het resultaat is een serie tekeningen in potlood op gekleurd papier met de nadruk op lijnen en structuren, waarin mensfiguren, dieren en objecten figureren. Zeker niet totaal anders dan wat Marisa daarvoor in Nederland maakte, maar de wetenschap dat er verhalen aan ten grondslag liggen van toevallige voorbijgangers, geeft ze een andere lading. Het maakt van de tekeningenreeks een soort atlas van de mysteries van de menselijke geest in het algemeen, in plaats van die van de kunstenaar. ‘De tekeningenserie biedt een dwarsdoorsnede van wat er leeft in de stad: lokale legendes en tradities, wonderlijke verschijningen en levensverhalen, soms zonder kop of staart, soms afgerond.’ Zo is de opvallend grappige tekening El diablo sabe bailar gebaseerd op een vrij nieuwe legende van de dansende duivel: het verhaal gaat dat in het dorpje Juanchito eens jongeren naar de disco gingen, in plaats van te vasten in de heilige week voor Pasen. Middelpunt van het feest is een man in een stralend wit pak, een geweldig goede danser. Hij waarschuwt dat men niet naar zijn voeten mag kijken. Een meisje dat dat toch doet ziet zijn bokkenpoten en sterft ter plekke. In Colombia hebben mythes en legenden ook nu nog een plek in de alledaagse werkelijkheid.
1401 Marisa rappard 2
Alma Inquieta, potlood op gekleurd papier, 2013
1401 marisa rappard 3
Aname, robane, 2013

De plek en de tekening

De Cali-tekeningen van Marisa worden geëxposeerd in de tentoonstelling Rumores Ultramarinos (Verhalen van overzee) bij galerie Ton de Boer in Amsterdam. Naast het werk van Marisa, is er werk te zien van vijf andere verhalenvertellers die Marisa bijna allemaal kent van haar tijd in Cali en waarmee ze haar liefde voor het vermengen van fictie en realiteit deelt. Zoals de tekeningen van Felipe Barreiro (Colombia) die hij maakt naar aanleiding van wat hij onderweg in de stad opvangt en Rita Ponce de Leon (Mexico) die verhalen van vrienden tekent naar aanleiding een vraag naar hun dromen of herinneringen aan de schooltijd..
    Prachtig is de muurschildering in ecoline die Marisa speciaal voor deze gelegenheid maakte. ‘Het was een experiment. Ik zit de laatste tijd op het spoor van vlekken maken en ik had een 10 meter lange rol papier vol geschilderd met ecoline, een soort vagevuur, met golvende vlekken die soms ook figuren blijken te zijn, zoals in mijn tekeningen. Op de muur bleek het ook heel goed te werken.’
De plek waar Marisa werkt heeft een letterlijke weerslag op haar werk. Ook tijdens eerdere residencies in Nederland werd dat duidelijk, zoals toen ze anderhalf jaar geleden bij Kaus Australis in Rotterdam zat: ‘Mijn tekeningeninstallaties vielen helemaal weg in die enorm hoge ruimte. Daar begon ik te experimenteren met het vanaf de wand opbouwen van mijn installaties.’ Een nieuwe residency zit er voorlopig nog niet in. ‘Ik heb heel veel zin om weer weg te gaan, maar op dit moment word ik opgeslokt door korte termijn plannen.’ Zoals bijvoorbeeld een nieuw project van Galerie Ton de Boer: nieuw werk van Marisa logeert vanaf eind januari samen met werk van 11 andere kunstenaars in het huis van de familie Bolink in Hilversum. Wie zegt dat er binnen de provinciegrenzen niet genoeg onbekend terrein is voor experiment en verborgen verhalen?

(c) LUCY, 18-1-2014. Tekst: Jantine Kremer
1401 Marisa Rappard 5
El significado del sueño, 2013

Marisa Rappard

Werk van Marisa Rappard is de komende tijd te zien in de tentoonstelling:
Gasten van de familie Bolink,
31 januari t/m 23 februari 2014,
Heuvellaan 8, Hilversum.

Groepstentoonstelling met werk van Roosmarijn Schoonewelle, Richtje Reinsma, Merijn Bolink, Caro Bensca, Tim Breukers, Pieter Jan Kerstens, Ellen Mandemaker, Marisa Rappard, Ionika Aalders, Rozemarijn Westerink, Paul de Reus, Maartje Folkeringa.