Aernout Mik.
Ergens tussen het niet meer en het nog niet.

Cardboard Walls bij BAK

Zachtjes golft de camera op en neer, zich een weg banend door hokjes van kartonnen dozen. Ouderen doen een dutje op een stapel dekens, kinderen spelen met een pop en anderen maken hun leefruimte even snel aan kant. Handdoeken hangen te drogen over de wanden, en voor de ‘ingang’ staan rijtjes schoenen, netjes opgesteld, alsof de bewoners ze elk moment kunnen aantrekken, op weg naar hun werk. Typisch huiselijke tafereeltjes, je verwacht ze in elke favela of township tegen te komen. Totdat de camera uitzoomt…
1403 aernout mik 1

Kampement van karton

Rij aan rij staan honderden kartonnen dozen opgesteld, in een gigantische ruimte die het midden houdt tussen een sporthal en een vliegtuighangar. Netjes staan ze rechtop, aan elkaar geketend en allemaal ongeveer even groot, zo’n drie vierkante meter. In de hoek, aan de rand van de constructies, staan een Leger des Heils-achtig kledingwinkeltje en een geïmproviseerd bibliotheekje van wat Billy-boekenkasten.
     Hoewel de videobeelden in al hun absurditeit erg vervreemdend aandoen, zijn ze de alledaagse werkelijkheid voor de bewoners van deze provisorische ‘stad’, die werd opgebouwd na de nucleaire ramp in de Japanse prefectuur Fukushima. In eerste instantie lijken de mensen kalm; ze gedragen zich beheerst en ook de georganiseerde inrichting van de hutjes lijkt  te onderschrijven dat alles ordentelijk verloopt. Ook daarna, wanneer medewerkers van TEPCO, het elektriciteitsbedrijf dat eigenaar is van de kerncentrale Fukishima I, het kartonnen kampement bezoeken en al nederig buigend hun verontschuldingen aanbieden, lijkt kalmte te overheersen. Hier en daar een single tear, wat boze woorden, iedereen lijkt zich nog behoorlijk in te kunnen houden.

Overleven

Daarna slaat de sfeer om. Emoties komen naar boven, waarna ze worden gebotvierd op de krakkemikkige leefomgeving. Langzaam maar zeker wordt die getransformeerd tot een metaforische brandstapel. Dat deze vervolgens niet wordt aangestoken, maar weer wordt neergehaald en teruggebracht naar haar originele staat, laat zien hoe wanhopig de mensen inzien dat ze toch vooral moeten zien te overleven, hun reactionaire gedrevenheid ten spijt.
     Ogenschijnlijke rust die langzaam maar gestaag verandert in een apotheose, eentje die een nieuw evenwicht probeert te bewerkstelligen. De onmacht wanneer dat niet mogelijk blijkt. Waardoor de cyclus weer van voren af aan begint. Terwijl je weet dat je hetzelfde zal eindigen als de vorige keer. De uitzichtloze situatie van achtergestelde groepen is een terugkerend thema in het werk van Aernout Mik. Met als uitgangspunt een fictief verhaal, dat vervolgens wordt overgelaten aan de groepsdynamiek van de acteurs, ontstaat ook in Cardboard Walls weer een huiveringwekkend realistisch aandoend beeld.
1403 aernout mik 2
Het oerwoud aan kartonnen dozen waarmee Miks videowerk is omgeven, maakt indringend duidelijk dat de video symbool staat voor iets veel groters dan alleen de sporthalbewoners die daar in dit geval de dupe van worden. Ook ons eigen veilige, comfortabele bestaan wordt momenteel bedreigd door de effecten van het economisch, ecologisch, militair en anderszins falend handelen, waardoor alle bestaande machtsstructuren in elkaar lijken te zakken. Simpelweg proberen te overleven is daarom makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe krabbel je op wanneer de oude maatstaven in rap tempo afbrokkelen en het ongedefinieerde nieuwe nog niet eens fatsoenlijk in de steigers staat? Hoe weet je welke richting je op moet? Mocht je überhaupt de illusie hebben dat er iets te kiezen valt…

Future Vocabularies

Onder de noemer Future Vocabularies worden kwesties als deze de komende drie jaar aan een kritische blik onderworpen bij BAK. Deze langlopende serie zal worden opgedeeld in een aantal hoofdstukken ofwel lemmas, en omvat een veelzijdig programma vol tentoonstellingen, conferenties, publicaties en andersoortige projecten. Het eerste lemma in deze serie, dat als thema survival heeft, zal als basis dienen voor de latere thema’s. Zo staat er na Cardboard Walls een tweedelige tentoonstelling van Alice Creisher en Andreas Siekmann op de planning, die de privatisering op het gebied van zaden, land en intellectueel eigendom onderzoekt. Ook zal BAK wederom gaan samenwerken met het vluchtelingencollectief Wij Zijn Hier, waarbij onderzocht zal worden hoe kunst een betekenisvolle rol kan spelen bij de discussie over overleven, niet alleen in theoretisch opzicht maar ook als activistische praktijk die daadwerkelijk verandering tot stand zou kunnen brengen.


(c) LUCY, 17-3-2014. Tekst: Marjolein Geraedts

Beeld: Aernout Mik, Cardboard Walls (2013), installation view, BAK, basis voor actuele kunst, Utrecht, 2014. (fotografie: Gert-Jan van Rooij).

De titel 'Ergens tussen het niet meer en het nog niet' is ontleend aan een citaat van
Rosi Braidotti, die in de eerste helft van 2015 voor BAK onderzoek zal doen naar het hedendaags bestaan vanuit het perspectief van ‘posthuman knowledge’. 
 

 

Aernout Mik
Cardboard Walls
zo 2 maart t/m zo 29 juni
BAK
Lange Nieuwstraat 4, Utrecht
open: wo - za 12-18, zo 13-18 uur
www.bak-utrecht.nl