Trajectum Lumen

Hinken op twee benen

Trajectum Lumen afficheert zich als een ontdekkingstocht langs artistiek uitgelichte locaties. De route door het duister houdt het midden tussen een kunstmanifestatie en een toeristische attractie. Ondanks een paar pareltjes slaat de balans regelmatig door naar oppervlakkige overdaad.
1010 Trajectum Lumen Lester
Gabriel Lester, Buurkerk
1010 Trajectum Lumen Verhaagen
Jacqueline Verhaagen, Nieuwegracht

Feest van licht

Het toeristische karakter is niet zo verwonderlijk aangezien het project is opgezet vanuit het Bureau Stadspromotie van de gemeente Utrecht. De lichtroute dient dan ook een duidelijk doel: toeristen verleiden om te overnachten in Utrecht. Met achttien voltooide ontwerpen en nog een handjevol te gaan, is Trajectum Lumen voorjaar 2010 officieel van start gegaan. Iedere dag na zonsondergang komen de lichtkunstwerken tot leven, die zeker de komende tien jaar in werking zullen blijven. Met een totaalbudget van 3,5 miljoen euro heeft Utrecht kosten noch moeite gespaard voor dit lichtfeestje.

Een glow in de dark folder leidt de bezoeker dwars door de oude binnenstad. Naast bruggen en gebouwen die met ledverlichting onder handen zijn genomen, worden diverse lichtinstallaties van kunstenaars en HKU studenten op de route getoond. Hoewel het een aardig initiatief is om studenten een kans te geven kunst in de openbare ruimte te verwezenlijken, lijkt het in dit geval meer een zwaktebod. Zo is er voor het Apollo Hotel bij Vredenburg een installatie van HKU studenten te zien. Of liever gezegd: wie héél goed kijkt kan een projectie waarnemen. Door de hoeveelheid licht in de directe omgeving komen de elkaar afwisselende spermatozoïden, pacman en hinkelbaan niet goed uit de verf. Naast dat de beelden meer iets weg hebben van een vingeroefening, valt het compleet weg tegen het geweld van de Kentucky Fried Chicken, stoplichten, bussen en de bouwput die Vredenburg zo kenmerkt.
1010 Trajectum Lumen Ex
Titia Ex, Sint Willibrordkerk

Discokleuren

Ook de verlichting van de bruggen en monumenten is over het algemeen niet subtiel te noemen. Zo tonen de lichtontwerpers Vos, Smits en Visser de contouren van de Pieterskerk in een bonte verzameling van rood, paars, blauw en groen. Het vestigt absoluut de aandacht op de details van prachtige kerk, maar doet tegelijk beseffen dat discokleuren de schoonheid van de architectuur alleen maar geweld aan doen. Ook bij de Janskerk lijkt entertainment de overhand te hebben. Atelier LEK plaatste een licht- en geluidsinstallatie in de bomenrij langs de kerk. Een klokkenspel klinkt uit opzichtige boxen en de kerk is van binnen uitgelicht met verschillende kleuren. Hoewel het laatste de grandeur van de kerk goed weergeeft, raakt het ondergesneeuwd door de overdaad aan prikkels die zich naast de kerk afspelen. Het is net als een aap die zijn kunstjes vertoont. Heel even wekt het indruk, maar uiteindelijk beklijft de inhoud niet.

Naast de overdaad, kent Trajectum Lumen ook een ander gezicht. Het ontwerp van de lichtarchitecten Norbert Wasserfurth & Zius, toont bijvoorbeeld aan dat er wel degelijk gepaste aandacht op een monument te vestigen is. Naast een subtiele uitlichting van het oude Stadhuis, projecteerden ze het wapen van Utrecht in het hart van het Stadhuisplein. Daarnaast zijn er een aantal bijzondere bijdragen van kunstenaars opgenomen. Zo heeft Gabriel Lester twee lichtsculpturen gerealiseerd bij de Buurkerk, waarmee hij een verstilde illusie van glas in lood op het plein achterlaat.
1010 Trajectum lumen Hoeben
Aldo Hoeben, Sint Willibrordkerk

Verborgen kwaliteiten

Titia Ex en Aldo Hoeben vestigden de aandacht op het verborgen verleden van de Sint-Willibrordkerk. Zo maakte Ex een levensgrote 'Halo' als eerbetoon aan de oude schuilkerk. De lichtkrans lijkt door zijn intensiteit echt te zweven boven de bescheiden kerktoren. Hoeben haalt de binnenwereld naar buiten, door in de entreehal van de kerk projecties te tonen die hij van het interieur maakte. Een ijzeren hekwerk ontzegt de kijker de toegang tot de entree, waardoor het verlangen om de binnenzijde van de kerk te willen zien wordt aangewakkerd.

De oppervlakkige lichtattracties gecombineerd met een aantal sterke lichtkunstwerken maken van Trajectum Lumen een project dat op twee benen hinkt. Of hier nog verandering in gaat komen zal blijken wanneer de laatste ontwerpen zijn verwezenlijkt. Het is te hopen dat de balans zal overslaan naar kwaliteit in plaats van oppervlakkige overdaad. Daarmee zou Utrecht zichzelf pas echt op de kaart kunnen zetten.

(c) Lucy 10-10-2010. Tekst: Floor Tinga
1010 jacq verhaagen
Video van het werk Tender Echos van Jacqueline Verhaagen