Objet Trouvé - Bram Petraeus

Bram Petraeus woont in Amersfoort maar heeft zijn atelier in Amsterdam in het gebouw van Loods 6. We spreken elkaar in de zomer op het dakterras, waar we komen door uit het raam te stappen. Uitzicht op het IJ. Zonnebril op. Zacht briesje. Thee.

Bij binnenkomst in het atelier vallen vooral het drumstel en de keyboard op. Onverwachte elementen voor een fotograaf. Maar Petraeus is een veelzijdig talent. Hij maakt ook muziek. Solo. Maar hij speelt dan wel verschillende partijen in, als een one-man-band. Het typeert zijn hele praktijk eigenlijk. Hij werkt graag alleen.
Dat is ook wat hem aantrok in de fotografie. Petraeus: ‘Ik zag het leven voor me als fotograaf. Dat trok me eigenlijk het meest van fotografie: dat leven leiden. Die romantiek. Alleen zijn, veel op weg zijn. Op plekken komen waar je eigenlijk niet hoort. Je laten verrassen. Het dynamische leventje. En het vak zelf. Creatief bezig zijn.’
Hij volgde een technische MBO opleiding, liep stage bij een krant en is daarna blijven freelancen en kon meteen leven van zijn werk. Hij werkt nu onder meer voor Trouw en NRC, en maakt vrij werk. Veel straatfotografie, dat vindt hij het meest interessant. Maar ook maakt hij collages van bestaande beelden, die hij uit boeken knipt. Dat laatste zorgde ervoor dat Hans van Bentem hem opmerkte en uitnodigde voor Objet Trouvé.

Naast de overeenkomsten zijn er ook veel verschillen. En het is iets totaal anders dan wat Petraeus normaal maakt: ruimtelijk werk en dan ook nog in een samenwerking. ‘Ik zou het zelf niet verzinnen om met andere kunstenaars te gaan samenwerken, maar nu hij het zo vroeg…
Alles in mij zei nee. En dus zei ik ja. Dat heb ik hem ook verteld: het voelt voor mij totaal uit mijn comfort zone, maar laten we het gewoon doen. Daarom juist wel goed.’
Volgende week gaan we naar de keramiekwerkplaats en beginnen met maken. Dus dat wordt spannend. Ik heb het nog nooit gedaan. Dat is best gek, om dan een beeld te gaan maken voor buiten en best groot ook. Ik heb geen idee, maar ik vertrouw daarin wel echt op Hans.’

Compleet nieuw terrein dus voor de fotograaf, die het werk van Hans van Bentem echter wel kende. Onder andere van het Sokkelproject in Den Haag. ‘Het is het enige uit die sokkelreeks die is blijven hangen. Zijn werk blijft wel op je netvlies zitten.’
In werkwijze blijken ze beiden wel erg te verschillen, merkte Petraeus. ‘Hans vroeg ons bijvoorbeeld welke voorwerpen we in het werk wilden opnemen. Ik kon eigenlijk niets bedenken, want dat is helemaal niet hoe ik werk, er zit geen symboliek in mijn werk. ik vind het lastig dat vooraf te bedenken. Ik ben echt meer een observant. Kijken en dan proberen een verhaal in te zien tussen verschillende elementen in een situatie. Bij mij komt de inhoud achteraf. Bij Hans komt het eerst: hij bedenkt wat het werk moet bevatten en gaat het dan in een vorm gieten.’
‘Als de locatie in het we stationsgebied doorgaat, wil ik daar veel gaan kijken, filmen, details en dingen die me opvallen, houdingen van mensen. En dan kijken hoe we dat kunnen opnemen in het beeld.’
Hoe dat beeld eruit gaat zien is nog lang niet duidelijk, wel wat het moet gaan doen: ‘Het moet iets van vervreemding geven. Dat je er langs loopt en je afvraagt wat gebeurt hier? Waardoor je dagelijkse sleur even wordt doorbroken. Mensen even wakker schudden.

Zit dat ook in je eigen fotografie?
‘Ik probeer wel het absurde te zien van het dagelijks leven. Door dat in een kader te zetten en aan mensen te laten zien, gaan zij dat misschien ook meer opmerken in hun dagelijks leven. Er mag ook echt humor inzitten. De toevallige samenloop van omstandigheden kan best komisch zijn.’
Straatfotografie is zijn favoriete thema. ‘Ik heb twee maanden in Instanbul gewoond, omdat ik graag een keer in een metropool wilde wonen. Daar heb ik alleen maar straatfotografie gedaan, twee maanden lang. Dat is wat ik het liefst doe. Totaal blanco de straat op en me laten verrassen.’ Soms voel je dat er een bepaalde spanning of dynamiek op een plek hangt. Dan is het wachten tot er iets gebeurt. En wat dat iets is dat weet je pas achteraf.’

Het freelance leven bevalt het hem. De vrijheid. Als is het echt rennen en stilstaan. Soms zeven opdrachten in een week dan weer weken niet. De dyamiek van de krant vindt hij prettig. ‘Dat kortstondige. Je wordt gebeld, je moet ergens naartoe, je ontmoet iemand voor een portret of een situatie. Daar gebeurt iets. Het komt in de krant en dan is het ook afgelopen.’
Daarnaast werkt hij nu aan een lang en groot project voor museum Catharijne Convent. Zij hebben hem gevraagd om de foto’s te maken voor een koffietafelboek over migrantenkerken in Nederland. ‘Daar zijn er heel veel van. Zij hebben 36 kerken uitgekozen die het verhaal vertellen. Best mooie plekken en het gaat dan om de inrichting, de rituelen, hoe de kerk gebruikt wordt. Dus zit ik komende tijd 36 keer in de kerk op zondag.’
‘Het is echt geweldig. En soms ook best wel taai, bijvoorbeeld als je drie uur lang in een orthodox Roemeense kerk in Schiedam zit. Op een gegeven moment heb je het wel gefotografeerd, maar dan wil ik wel tot het eind van de dienst blijven. Soms komt er dan toch nog een mooi moment voorbij.’ Het is een intensieve klus, maar het geeft me komend jaar voldoende inkomen en dat is wel heel prettig. Dan kan ik meer vrij werk maken hier in het atelier, zonder schuldgevoel.’

Petraeus doelt op de collages waar hij een paar jaar geleden mee begon. De aanleiding was simpel: ‘Omdat ik teveel achter de computer zat en ik werd een beetje gek van dat beeldscherm. ik wilde weer meer met mijn handen werken. Toen ben ik in boeken gaan knippen die ik nog had.’ Met de collages heeft hij intussen enkele kleine tentoonstellingen gehad. Ze ademen een beetje de sfeer van het Interbellum, van de Russische constructivisten en kunstenaars als Paul Citroen. Misschien ook omdat hij oude boeken gebruikt voor de collages.
‘Ik heb daar een hele grote archiefkast staan die helemaal vol zit met boeken. Het liefst boeken die niet als fotoboeken zijn bedoeld maar met functionele fotografie. bijv. een boek van Anton Geesink waarin hij judogrepen uitlegt, of boeken over autotechniek. Beelden daaruit haal ik uit de context, en dan kijk ik of ik een combinatie kan maken waardoor er iets nieuws ontstaat.’
Een gericht thema heeft hij dan niet gedachten. ‘Het is gewoon spelen. Die speelsheid wil ik er echt inhouden.’
En dat geldt ook voor de lange termijn. Er ligt geen lijst met onderwerpen te wachten die hij nog uit wil werken, dat komt gaandeweg. ‘Het is eigenlijk maar gewoon doorgaan, van het een in het ander en blijven publiceren en ontwikkelen en creatief voelen. ik ben niet iemand die vijf jaar vooruit denkt.’