Het is ‘af’

Schilderen in de ruimte

Hoi Anna. Het is ‘af’. Een sms van Femke Dekkers. Daarop volgt de sms: Ik ga misschien morgen toch de ‘prulletjes’ weghalen, en dit is de laatste: Hoi Anna. Ik heb uiteindelijk toch alle dingetjes weggehaald zodat er enkel de vorm is, met hier en daar nog wel een licht spoor van werk. Weggehaald werk dus.
‘Af’, tussen aanhalingstekens, ‘weggehaald werk’. Wat is hier aan de hand?
1205 Femke Dekkers in Moira propje
1205 Femke Dekkers in Moira werkend
Als ik de ruimte van Moira binnenstap struikel ik over stukken vloerbedekking en afgeplakte tape. Femke vertelt dat binnenkomers niet doorhebben waar haar werk begint of eindigt. Dat ze lopen over haar werk vindt ze vervelend, maar je kunt het de bezoekers niet echt kwalijk nemen. Je ziet in dit werkproces niet zo snel het onderscheid tussen werk, materialen, rommel en opslag. Femke woont al bijna twee weken op deze plek: haar slaapzak en matras liggen in de hoek, in het galeriekeukentje maakt zij haar eten klaar. In de vensterbank staan twee huiselijke sanseveria’s, en overal liggen materialen uit kringloopwinkels en bouwmarkten: vloerbedekking van de Gamma, tape, stroken behang, proppen papier. De spullen blijken zorgvuldig geënsceneerd. Zo direct gaat zij een stuk spaanplaat ophalen die bouwers op straat gebruiken als ondergrond voor spuitwerkzaamheden: hij is mooi paars. Zij mag hem na gebruik hebben.
In de ruimte wemelt het van de details: “Ik heb liefde voor het terloopse, bijvoorbeeld die propjes: ik vind het moeilijk daar afstand van te nemen.” Pas als Femke uitlegt hoe ze werkt en wat ze beoogt zie ik het driedimensionale schilderij. Ze heeft geschilderd in de ruimte. Als je op de plek gaat staan die Femke aanwijst zie je dat alle punten samenkomen op de verschillende muren. Een mooi abstract werk, monumentaal. Als je in het andere gedeelte van de ruimte staat vraag je je af: waar is het kunstwerk? Waar begint het, waar eindigt het? Hoort dit er ook bij? Waar mag ik lopen? Waar niet?
1205 Femke Dekkers in Moira af
het is 'af'
1205 Femke Dekkers in Moira af
Het lijkt of ik rondloop tussen onaffe decorstukken. Welke rol speelt theater bij haar?
“Het theatrale in mijn werk ligt dicht bij enscenering. Ik probeer op de grens te zitten waar oprecht verlangen naar ideale beelden en het falen een kans krijgen. Het is dubbel: aan de ene kant is er het zoeken en klungelen, tegelijk ben ik bang om te falen. Tijdens het werk ben ik oprecht onzeker, maar ik zoek ook die onzekerheid op. Als je het dramatiseert ben ik een perfectionist met faalangst. Ik geloof in de kracht van toeval, in de plotse vondst. Het gaat juist om dit plotse moment, om de fotografische blik. Je ziet iets, en het is alweer voorbij.”
 
De ‘plotse vondst’ en de ‘fotografische blik’ keren regelmatig terug in een gesprek met Femke. Haar werkwijze is bijzonder: zij maakt werk, bijvoorbeeld een schildering op de muur, daar maakt ze een foto van, die (grote) foto plaatst ze in de ruimte, daaroverheen schildert ze, daar maakt ze weer een foto van, etcetera. Het vorige beeld komt telkens terug in het nieuwe beeld: een variant op het droste-effect, maar dat woord vindt ze te flauw. Ze haalt geen grapje of trucje uit. Ze heeft ‘een obsessie om alles vast te leggen, een obsessie voor het onverwachte’. Ze wil zichzelf inperken: ze kiest voor analoge fotografie vanwege de keuzebeperktheid. En ze zoekt een kader: dat biedt de camera haar. Het matglas [kader] van haar technische camera vormt de afbakening van haar werk. "Ik bouw een decor voor de camera, dan: klik! Ik haal alles weg: het is er niet meer. Je hebt dan even een magisch moment. Het moment van de klik is het moment dat het werk af is. Dat vind ik de charme van het analoge: de spanning van het tijdelijke. Het gaat om de balans tussen controle en toeval. Ik wil het plotse nastreven om zelf een nieuw moment te maken, zodat ik het onder controle heb. Fotograferen of een kiekje nemen is altijd na het zien, na het ontdekken; het is nooit het moment zelf. "
1205 Femke Dekkers in Moira schilderij
schilderij in de ruimte
Nieuw is dat Femke voor haar tentoonstelling in Moira geen camera heeft gebruikt, en voor het eerst de ruimte zelf als 3D-materiaal gebruikt. “Toen ik nog geen atelier had zocht ik tijdelijke ruimtes op. Nu ik wel een atelier heb kan ik schilderen op de vloer en werk laten staan. Nu zie ik zo’n ruimte als een leeg schildersdoek, terwijl ik het voorheen als een tijdelijk decor zag, gemaakt met het oog op die foto.” Femke ervaart het als een bevrijding om even weg te zijn van het frontale vlak. Ze laat het boek zien Wat af is, is niet gemaakt van de Franse schrijver Paul Valéry. Ze kocht het boek vanwege de titel, die zij gebruikte als titel van de tentoonstelling. Wanneer is iets af? Het gaat haar juist om de zoektocht, om het onvoltooide, het onvolmaakte.
 
Ter afscheid laat ik Femke de kracht van het toeval uittesten: zij slaat een bladzij open uit een ander boek van Paul Valéry, De macht van de afwezigheid en kiest een willekeurig citaat: “Als je wist wat ik weggooi, zou je bewonderen wat ik bewaar.” Dit blijkt erg toepasselijk. Na ons gesprek gaat Femke de paarse spaanplaat ophalen en verder bouwen. Dan volgen de sms-jes. Op de foto’s die zij stuurt zie ik het resultaat. Alleen de grote vorm, het schilderij in de ruimte, is overgebleven. Vrijwel alle details zijn weg. Zelfs de sanseveria’s staan niet meer in de vensterbank. “Er blijft niets over dan het resultaat” is een ander citaat van Valéry. Als zij achteraf een titel had gekozen, was zij daarvoor gegaan.

(c) Lucy, 22-5-2012. Tekst: Anna van Suchtelen. Foto's: Anna van Suchtelen, Femke Dekkers.
1205 Femke Dekkers in Moira femke
Femke Dekkers
“Wat af is, is niet gemaakt”
ruimtelijke installatie
Moira Expositieruimte
20 mei t/m 10 juni 2012
vr t/m zo 13-18 uur
Wolvenstraat 10, 3512 CH Utrecht
www.moira-utrecht.nl
www.femkedekkers.nl