Wanneer de blinde man weer ziet

Irene Kopelman bij BAK

Voor het eerst is in Nederland een doktersgraad behaald voor een beeldend onderzoek. The Molyneux problem is de tentoonstelling die is ontstaan naar aanleiding van het onderzoek dat de kunstenaar Irene Kopelman deed naar tekenen als medium en methode voor artistiek denken. Kopelman werd geboren in Argentinië en kwam in 2002 naar Nederland om te studeren aan de Rijksakademie in Amsterdam. De connectie tussen beeldende kunsten en wetenschappelijk onderzoek werd in andere landen allang gemaakt, maar in Nederland is er pas sinds enkele jaren de mogelijkheid om beide disciplines met elkaar te combineren bij de opleiding Artistic Research in Amsterdam.
1109 BAK Irene Kopelman 3
Installatie overzicht, Irene Kopelman - The Molyneux Problem (foto: Liselotte Habets)
Het werk van Kopelman dat bij BAK te zien is, bestaat uit delen van haar beeldend onderzoek. Zo is het werk 50 Meters Distance or More (2010) te zien dat gebaseerd is op een expeditie naar Antartica. De reis die Kopelman ondernam naar deze plek bracht ze in kaart met schetsen van het haar omringende landschap, die ze later uitwerkte in olieverfschilderijen. Het resultaat van dit onderzoek is werkelijk adembenemend te noemen. Bij het binnengaan van de ruimte is de koelte en leegte van Antarctica voelbaar. De schetsen laten een steeds veranderend landschap zien dat aan haar ogen voorbij trok. De titel verwijst naar de 50 meter die ze verwijderd was van het land vanaf de boot waarop ze zich bevond. De betrokkenheid én de fysieke afstand zijn tegelijkertijd voelbaar in haar werk. Het gaat overigens niet alleen over het fysieke landschap van de Zuidpool, maar ook over landschappen in het algemeen. De vraag die Kopelman zichzelf namelijk stelde en ten grondslag ligt aan haar onderzoek, luidt: ‘heeft het in de beeldende kunst en in het algemeen nog wel zin om naar landschappen te kijken?’* De antwoorden zocht Kopelman in Antartica om ‘landschap’ in zijn meest ultieme vorm te ervaren. Volgens haar kunnen we niet meer op een onschuldige manier naar landschappen kijken maar zijn factoren als milieuproblemen, geschiedenis en tradities tekenend voor de manier waarop wij ‘landschap’ ervaren.
1109 BAK Irene Kopelman 4
50 Metres Distance or More, 2010, painting, olie op doek, 415 x 200 cm
1109 BAK Irene Kopelman 1
Installatie overzicht, Irene Kopelman - The Molyneux Problem (foto: Liselotte Habets)
Naast het werk over Antartica zijn er ook het werk scale 1:1, 25 te zien en het boek Observaciones. Naar aanleiding van haar doctoraal onderzoek verscheen ook het schriftelijke werk: The Molyneux Problem, Five backstage stories and a map of why and how dat volledig te lezen is op de website van BAK. In het werk van Kopelman staan theorie en  beeldende werk zo dicht bij elkaar dat de tentoonstelling een evenwichtig en overtuigend amalgaam vormt. De tentoonstelling begint met een uiteenzetting over het probleem van Molyneux. Een historisch verhaal waarin de wetenschapper William Molyneux de filosoof John Locke de volgende vraag voorlegt: ‘als een man die blind is geboren en heeft geleerd een bol van een kubus te onderscheiden door aanraking, zou hij deze ook kunnen onderscheiden op basis van alleen zicht op het moment dat hij weer zou kunnen zien?’ De werken van Kopelman laten mij een landschap zien van Antarctica. Door haar onderzoekende en aftastende blik, kan ik als toeschouwer de kou, de eenzaamheid en de ijle lucht van een ijzig en desolaat continent, niet alleen zien, maar zelfs voelen.

* Gesprek tussen Maria Hlavajova en Irene Kopelman, Irene Kopelman, The Molyneux Problem,  Utrecht 2010


(c) Lucy 15 september 2011, Tekst: Nikkie Herberigs.
BAK - basis voor actuele kunst
Irene Kopelman: The Molyneux Problem
21 aug t/m 25 sept

Lange Nieuwstraat 4
Utrecht