Richtje Reinsma

‘Richt je tot Richtje’ hoor ik de voicemail zeggen als ik haar bel. Het is typerend voor deze kunstenaar (ze is een tekenaar), schrijfster maar vooral ook denker. Humor en een lichte toon schijnen in haar werk door, dat ook een filosofische inslag heeft en dat telkens verrast door vindingrijkheid.
1405 kip en einder richtje leest
Richtje Reinsma draagt voor (foto Baldwin Henderson)

Wegwerplachjes

Hoewel ze veelzijdig is kun je toch een rode draad in haar werk bespeuren. Dat is kijken, daarover nadenken en associëren. Haar reflecties op de meest uiteenlopende onderwerpen zijn oorspronkelijk, persoonlijk en vaak vanuit een onverwachte invalshoek. Voor een tijdschrift publiceerde ze korte stukken en illustraties over het lichaam. Daarin heeft ze het over een ‘voorbeeldlichaam, en over het lichaam als een ding. “Je lichaam is een onbekende planeet”, vertelt ze als ik in haar atelier ben. “Jijzelf zit aan de buitenkant van je lichaam. Ik heb het lichaam daarom benaderd als een ‘het’, en dus het onpersoonlijke aspect centraal gesteld in plaats van het denkende en besturende aspect.

Richtje Reinsma volgde een opleiding aan de Gerrit Rietveld Academie en aan het Sandberg Instituut. Ze heeft een atelier in De Punt, een ateliergebouw voor alumni van het Sandberg Instituut. Aan de muur zie ik tekeningen van verschillende projecten waar ze nog aan werkt of die ze al heeft afgerond. Er hangen ook mondkapjes aan de muur met ‘wegwerplachjes’, lachende monden op papieren mondkapjes. Ze is verrast dat de humor in haar werk mij meteen op viel, zegt ze met haar eigen stralende lach. Haar tekeningen of columns lijken in een korte tijd gemaakt te zijn. Ze stralen een soort samengebalde energie uit, ontsproten aan een overdenking die in een pennenstreek op papier lijkt gezet. Maar ik heb het mis. Ze is een perfectioniste die lang kan puzzelen en nadenken. Ze kan eindeloos piekeren over een bepaalde kleur, en vergeet de tijd tijdens het werken. 
    “Ik ben niet zozeer principieel maar kijk wel naar wat voor mij belangrijk is. Ik stopte bijvoorbeeld met paardrijden omdat dat zo’n autoritaire manier is van omgaan met een dier. De ruiter verplaatst zich niet in de wereld van het paard.” Maar ze werd ook op haar vierde vegetariër. En later veganist, maar dat had nogal wat haken en ogen. “Dan ben je echt in de minderheid en wordt het ingewikkeld om bij iemand te gaan eten. Bovendien maken anderen je noodgedwongen ambassadeur van dat fenomeen door hun dilemma’s en verontschuldigingen aan je op te dringen. Want anderen voelen zich door jou de maat genomen. Zonder dat je daarop uit bent.”
1405 kip en einder richtje lach
1405 kip en einder richtte alma
Alma Mater

ex-voto's

Op dit moment werkt ze aan een project voor Mediamatic over ex-voto’s. Dat zijn giften of offers die mensen op een spirituele plek (meestal een kerk) gaven als dank voor een verkregen belofte. Reinsma is atheïst. Maar net als het veganist zijn is het evenmin aantrekkelijk om een eenzame atheïst te zijn. "Er zijn zoveel interessante rituelen over belangrijke momenten van het leven in religieuze tradities. Ik ben op zoek naar rituelen die niet benauwen, die de gelegenheid bieden om ergens bij stil te staan.” Het mooie van een kerk is dat het een vrijwel leeg gebouw is waarin je verhoudt tot levensvragen. Reinsma wil dat Mediamatic tijdens haar project ook zo wordt. Mensen kunnen er hun eigen ex-voto komen maken en presenteren.
    Aan de muur van het atelier hangen ex-voto’s die ze zelf maakte: een tekeningetje van een computer op een wolk met de tekst: thank you for the internet. Of alleen de dringende tekst: please cure my mother from leukaemia. Als een soort flessenpost. Ze lijkt er een nieuwe cultuur mee te maken voor ex-voto’s. Als al die ex-voto’s in de ruimte hangen gaat er hopelijk iets dwingends vanuit, als ‘een gedeelde batterij’. ‘The higher office’ gaat de ex-voto werkplaats heten. 
De tekeningen die Reinsma maakt zijn vaak lijntekeningen. Soms zijn ze meditatief, maar er schuilen ook betekenissen in. “Onze blik is gealfabetiseerd en wij kennen lijnen betekenissen toe. Dat zit al heel lang in ons systeem. Ik vroeg me af wat ik eigenlijk doe tijdens het tekenen. Soms verricht je monnikenwerk. Er was een periode dat ik heel hard zat te krassen. Ik dacht ik zit hier een beetje voodoo te doen. Dat kan betekenen dat je iets wilt uitdrijven. Toen ben ik een licht penseel gaan gebruiken. Van iets uitdrijven ging het werk over op iets aantrekken." Ze vergelijkt het met een amulet, en dicht de tekening ook op die manier betekenissen toe. 
    Haar deelname aan de manifestatie bij Rood|Noot bestaat uit teksten waarin ze reflecteert op de plek. “Ik kreeg aanvankelijk de reflex om op de bres te moeten springen voor dat boerderijtje dat daar een soort wondje in het landschap is.” Maar in haar tekst over Rood|Noot (ook hier bij LUCY te lezen) houdt ze het dichter bij zichzelf. Over hoe zij als rasecht stadsmens het platteland ervaart. Meestal denkt ze het te druk te hebben voor een uitstapje buiten de stad. Maar de weidelandschappen op een melkpak zijn voor haar al genoeg om in ieder geval in gedachten dat uitstapje te maken en ‘denkbeeldig oogcontact te maken met een paar koeien'.

© LUCY, 9-5-2014. Tekst: Véronique Hoedemakers
1405 kip en einder richtje pony
Richtje met een van de pony's bij Rood|Noot (foto: MS)