Gouden broodclip
Tom Putman werkt met gewone en ongebruikelijke materialen, vormen en technieken, waardoor zijn werk een heel eigen signatuur heeft. Een mix van gelikt product design, camp en middeleeuwse vormen. Het strakke, cleane dat zijn werk kenmerkt zat er altijd al in. ‘Ik ben begonnen toen ik 17 was. Toen dacht ik misschien wil ik wel iets in vormgeving doen. Ik heb toen de vooropleiding op AKI gedaan in Enschede. Dat bleek echter vooral fine art en cross media design te zijn, maar niet het product design dat ik in mijn hoofd had. Na een paar lessen vond ik de vrije kunst al meteen veel leuker. Op AKI kreeg je een half jaar alle vakken, daarna moest je een richting kiezen. Pas op het eind was het voor mij duidelijk: sculptuur.’
Die sculpturen bestaan vaak uit een combinatie van verschillende bestaande elementen, die hij samenvoegt tot een nieuw geheel. Zo kan een systeemplafond bijvoorbeeld veranderen in een zwevend landschap, de bak van een graafmachine in een sokkel en een broodclip in een gouden hanger.
Fascinerend materiaal
Putman heeft een voorliefde voor strakke materialen. Zijn werk ontstaat uit een fascinatie voor een bepaalde vorm of verbinding. ‘Het systeemplafond gebruik ik omdat ik dat echt mooi materiaal vind, net zoals het raster waar de platen in liggen.’ Tegelijk blijft het natuurlijk een systeemplafond, de kijker zal altijd ook die associatie hebben, maar het gaat voor Putman niet over kantoren. ‘Voor mij begint het echt vanuit het materiaal. De esthetische en visuele elementen van een object, de textuur. Het inhoudelijke - hoe ik het tot een eigen werk kan brengen - komt als tweede.’
Hoe gaat dat dan, je ziet iets en denkt daar wil ik iets mee?
‘Eigenlijk is er altijd een bepaald element in een object dat ik interessant vind, soms qua kleur, textuur of qua verbinding, los van de inhoud. Als tweede laag komt de functie of de associatie en wat ik er dan mee wil. Bijvoorbeeld het masker The Grey Goblin: de vorm vond ik interessant omdat het me doet denken aan Afrikaanse maskers maar ook aan de vormgeving van een scooter of motor. De titel verwijst naar de Grey Goblin van Spiderman, maar dat is niet het begin of het meest belangrijk. Al vond ik dat wel een leuke film.’
Thuis
Tot een jaar geleden was het werk van Putman vooral te zien in kunstruimtes en initiatieven. Ook omdat het vooral tijdelijke installaties waren. Maar sinds een half jaar maakt hij ook kleiner werk wat aan de muur kan, bewust, omdat er wel interesse voor zijn werk was maar een installatie nu eenmaal niet thuis past. Voor This Art Fair maakte hij deze zomer een aantal kleinere werken en edities en daar is zeker belangstelling voor. ‘Ik vind het gaaf dat het niet meer alleen tijdelijk, online of in het atelier te zien is maar ook bij mensen thuis. En dat daar ook weer andere mensen het zien.’ Sinds This Art Fair is er ook interesse van galeries dus een nieuwe fase lijkt aan te breken.
Lantaarn voor Amersfoort
Voor Up Amersfoort maakte Putman een grote lantaarn, die als een sieraad aan de gevel hangt van een historisch gebouwtje aan de singel. Het was zijn eerste opdracht in de openbare ruimte, iets dat hij graag vaker zou willen doen. ‘De puzzel om met al die randvoorwaarden om te gaan en een oplossing te zoeken vind ik heel leuk. En door het materiaal dat ik gebruik is veel werk sowieso al geschikt voor buiten.’
De lantaarn is een vorm die hij vaker gebruikt, sinds hij in 2019 de eerste maakte. Dat begon eigenlijk met de verbinding van de hoeken. Putman werkt veel met lasersnijden als techniek en had een nieuw, buigbaar materiaal ontdekt waarmee hij een mooie hoek kon vouwen. ‘De verbinding van drie hoeken van 90 graden die bij elkaar komen wilde ik inzetten in een werk. Toen kwam ik bij een middeleeuwse lantaarn uit, maar op dat moment wist ik nog niet precies waarom. Ik merkte dat ik veel technieken kon verwerken in een lantaarn, en ben het vaker gaan gebruiken met andere soorten technieken.’
De sfeer van de stad en de aanwezigheid van een stadsmuur en gracht deed hem in Amersfoort als snel aan een lantaarn denken. De vele stekels op de lantaarn verwijzen naar de beschermende functie van de muur en gracht: afweren en beschermen. Zoals ook de stekels bij een dier dat doen. Ook de vingerhoedskruid in de lantaarn symboliseert bescherming.
Omdat er niet in de gevel geboord mocht worden, moest hij een alternatief bedenken voor het ophangen, dat werd een beugel die als een sierlijke armband om de schoorsteen heen valt. ‘Achteraf vind ik dat echt heel goed werken, het zoeken naar een alternatief heeft iets opgeleverd waar ik heel blij mee ben.’
Cultuur clash
Middeleeuwse elementen keren regelmatig terug in zijn werk. Wellicht daardoor komt het je soms vaag bekend voor. Het is heel nieuw en eigen, oogt industrieel maar met elementen die al een verhaal in zich hebben. Ofwel omdat ze al lang bestaan, ofwel omdat ze refereren aan een domein dat rijk is aan associaties en een sterke stijl en sfeer heeft. De middeleeuwen, plastic bloemen, camp elementen, Spiderman, cartuning… Meestal in een onverwachte combinatie.
‘Iets wat ik vaak doe is middeleeuwse esthetiek combineren met hedendaagse. Het hedendaagse zit voor mij inhoudelijk erg in massaproductie, massaconsumptie, popcultuur. Maar bij de lantaarns ook in het materiaal aluminium, de techniek om het te produceren en de inhoud ervan. En er zijn ook best veel hedendaagse vormen die iets gemeen hebben met de esthetiek van de middeleeuwen.Bijvoorbeeld de rand met golvende punten op de hekken die je bij bedrijventerreinen ziet, dat zou ook prima in die tijd passen.’
Ook in het werkproces mixt hij verschillende elementen, ambachtelijk en industrieel. ‘Ik teken heel veel op de computer in Illustrator, alle elementen als een soort puzzelstukken en dat laat ik dan laseren. Alles moet ik dan al in de tekening maken, bij het hoedje van Robin Hood bijvoorbeeld, bedenk ik in de tekening niet alleen de vorm die het rubber moet hebben, maar ook alle gaatjes voor het in elkaar naaien. En daarna zet ik het met de hand in elkaar. Maar het fabrieksmatige vind ik ook fijn erin, de perfectie daarvan.’
In zijn eigen werk gebruikt Putman geen ruwheid, maar het werk tonen met kunst die dat ruwe wel in zich heeft vindt hij spannend. Dat versterkt elkaar. Bij de Nijverheid is komende weken een werk te zien in Kunsthal Kloof. ‘Dat wilde ik graag samenbrengen met een heel ruw werk. Dat is keramiek van Ischa Kempka geworden. Een graafbak van mij dient als sokkel voor haar object. Deze graafbak had ik altijd al als sokkel in gedachten, maar is nu ook voor het eerst zo te zien.’
Graafmachine
De bak van een graafmachine, hoe komt zoiets in een kunstwerk terecht?
’Ik vond dat altijd al een interessant object als vorm. En het leek me spannend het te combineren met iets contrasterend als de auto-tune cultuur. Dus bij deze paarse is het de kleur die verandert, veel chroom, een schapenkleedje etc. Die subcultuur fascineerde me maar ik begreep het eerst niet zo goed. Het is een beetje dubbel, ik vind het wel vet maar toch ook niet. Zoals een guilty pleasure. Dat heb ik denk ik vaker, dat ik iets toevoeg van een bepaalde cultuur of een onderdeel dat ik niet helemaal begrijp maar wel fascinerend vind. Net als de massacultuur bijvoorbeeld.Guilty pleasure is misschien wel de beste omschrijving.’
Als het idee van een graafbak zich aandient is het werk daarmee nog lang niet af. Het duurt lang voor een idee het hoofd verlaat en concreet vorm krijgt. ’Het maakproces, het fysieke werk kost relatief niet het meeste tijd. Wel het uitdenken, hoe ga ik dit maken en wat wil ik doen. De zoektocht van hoe het het beste werkt. Bij de edities merk ik dat het maken heel snel kan, nu ik de eerste al heb gemaakt. Het uitzoeken vind ik de leukste fase. Het worstelen met een idee. Van alle materialen op een rijtje naar het uiteindelijke werk. En de tekeningen maken ook, hoe het precies in elkaar moet want die tekening moet wel kloppen voordat het naar de lasersnijder gaat. Daarvoor moet ik elk moertje eigenlijk al uitdenken.’
Dat lijkt als werkwijze eigenlijk best veel op product design…
‘Ja dat klopt. Alleen is er geen opdrachtgever die bepaalt hoe het moet. Die vrijheid kan ik niet missen.’
© LUCY, 18-8-2022 Tekst: Marjolein Sponselee
