In hun speurtocht richten zij zich op spiritualiteit, milieu en natuur. Een romantisch en idealistisch maar ook hard bestaan. De meeste mensen in deze fotoseries verwerpen het moderne leven niet in zijn geheel: zij doen een stap opzij en kiezen bewust voor wat ze ervan willen gebruiken en wat niet. In die zoektocht is de draad met de bewoonde wereld soms opvallend aanwezig: internetcafés vind je tegenwoordig overal, een mobiel is zo opgeladen en een blog over je avonturen is zo gemaakt.
Onder het schaap door
“Ik ben een zeer kritisch persoon”, zegt Pavel. Het antwoord op mijn vraag of hij zelf gelooft in de helende krachten van het kruidenvrouwtje uit Kazachstan, over wie hij de foto- en filmreportage Apashka maakte. Toen de Russische fotograaf Pavel Prokopchik haar voor het eerst bezocht moest hij er meteen aan geloven. Toevallig kwam hij aan op de dag van het scheren: hij werd bij de lurven gegrepen, kaalgeschoren en moest meteen meedoen met de dorpsrituelen.
Pavels kritische opstelling wordt in de reportage Apashka door niemand gedeeld: mensen komen van heinde en ver naar het Kazachstaanse platteland om Apashka te ontmoeten – ‘grootmoedertje’ in het Kazachstaans en de benaming voor een mystieke vrouw – om zich door haar te laten helen. Zij is in Rusland en omstreken een wereldberoemde heler, en zij ontvangt pelgrims die meedraaien in de door haar opgerichte zelfvoorzienende boerderij. De jonge meisjes die geïnterviewd worden aan de keukentafel zeggen allemaal niet te weten wat hen die kant op dreef. Ze vonden de rituelen in eerste instantie gruwelijk, maar zijn allemaal in de greep van deze baboeshka, die een strak werkregime hanteert. De bezoekers – een divers gezelschap van kunststudenten uit Moskou tot drugsverslaafden die willen afkicken – blijven soms maandenlang hangen onder de invloedssfeer van deze sjamaan. Aan de keukentafel praten de meisjes over Carlos Castaneda, het vinden van je goeroe en de zoektocht naar jezelf. Je ziet beelden van rituelen waarbij mensen onder een nog levend schaap door kruipen: dit schaap neemt je zonden over. Die zonden moeten weg dus de schapenkop gaat eraf. Dan zie je mannen halfnaakt op een kluitje in een kuil staan, het onthoofde schaap omgedraaid erboven: het rode bloed stroomt over de witte lijven. Dracula meets Boeddha. Een oud mannetje dat voor Apashka van ver is gekomen vat zijn spirituele ontmoeting met haar samen: ‘I became light inside’.
Pavels kritische opstelling wordt in de reportage Apashka door niemand gedeeld: mensen komen van heinde en ver naar het Kazachstaanse platteland om Apashka te ontmoeten – ‘grootmoedertje’ in het Kazachstaans en de benaming voor een mystieke vrouw – om zich door haar te laten helen. Zij is in Rusland en omstreken een wereldberoemde heler, en zij ontvangt pelgrims die meedraaien in de door haar opgerichte zelfvoorzienende boerderij. De jonge meisjes die geïnterviewd worden aan de keukentafel zeggen allemaal niet te weten wat hen die kant op dreef. Ze vonden de rituelen in eerste instantie gruwelijk, maar zijn allemaal in de greep van deze baboeshka, die een strak werkregime hanteert. De bezoekers – een divers gezelschap van kunststudenten uit Moskou tot drugsverslaafden die willen afkicken – blijven soms maandenlang hangen onder de invloedssfeer van deze sjamaan. Aan de keukentafel praten de meisjes over Carlos Castaneda, het vinden van je goeroe en de zoektocht naar jezelf. Je ziet beelden van rituelen waarbij mensen onder een nog levend schaap door kruipen: dit schaap neemt je zonden over. Die zonden moeten weg dus de schapenkop gaat eraf. Dan zie je mannen halfnaakt op een kluitje in een kuil staan, het onthoofde schaap omgedraaid erboven: het rode bloed stroomt over de witte lijven. Dracula meets Boeddha. Een oud mannetje dat voor Apashka van ver is gekomen vat zijn spirituele ontmoeting met haar samen: ‘I became light inside’.
Langs het spoor
Fotograaf Justine Kurland is een gedeelte van het jaar met haar zoontje on the road. Dit reizende bestaan is eenzaam voor een kind, daarom besloot de Amerikaanse fotografe de treinenpassie van haar zoontje te delen: dit werd het onderwerp voor de serie This Train is Bound for Glory. Zij volgen treinhoppers die een zwervend bestaan leiden langs het spoor van het uitgebreide Amerikaanse treinnetwerk. In de Verenigde Staten is de trein het vervoersmiddel bij uitstek dat armen een fundamenteel Amerikaans goed biedt: de freedom to travel at will. Zij kunnen er elk moment op springen om weer verder te gaan, naar een nieuwe tijdelijke plek. The American Dream van vrijheid en autonomie. De foto’s zijn romantisch: een man in een boom, het zoontje van de fotografe in de camper, naakt tussen de wapperende klamboe, en met zijn speelgoedtreintjes in de wilde natuur. De werkelijkheid zal voor de treinhoppers ongetwijfeld killer zijn: in de Amerikaanse realiteit is niet veel ruimte voor onaangepasten.
Een land waarin je kunt verdwijnen
De mooiste foto’s zijn van de Amerikaanse fotograaf Lucas Foglia. Hij groeide op net buiten New York City, waar de natuur al snel wild wordt, in een leefgemeenschap van de back-to-the-land movement. Hij koos ervoor om voor zijn fotoserie A Natural Order een tijdje mee te lopen met mensen en gemeenschappen die om allerlei beweegredenen kiezen voor een leven buiten de moderne wereld. Hier is Amerika het land van de onbegrensde mogelijkheden, waarin je je leven zelf vorm en invulling kunt geven.
De serie bestaat uit groepsfoto’s en portretten. Het licht in Foglia’s foto’s is schilderachtig: een man ligt in een tent: vanuit de smalle tentopening straalt een impressionistisch licht naar binnen; een van bovenaf genomen foto van een badend kind in een meertje lijkt wel een Renoir. Het bestaan is rauw: je ziet een gevilde beer, een jongen die peutert aan een afgekloven visgraat, een kind dat een melkstraal opvangt rechtstreeks van de geit. Slordige hippies wisselen af met keurig geklede en gekapte Amish: vervilte rastakapsels versus strakke vlechten en kaarsrechte zijscheidingen. En op de kaart staat een stoofpot van eikeltjes en buidelrat: zelf gevonden in de achtertuin van dit land met een natuur waarin je gewoonweg kunt verdwijnen.
Het hoge hippie-gehalte van de foto’s bij de drie fotografen doet soms ouderwets aan. Maar zo ouderwets is het niet: de thematiek van de tentoonstelling is verrassend actueel. Juist nu, in deze tijd van recessie, economische crisis en milieuproblematiek, getuigen de foto’s van een nieuw of hernieuwd idealisme, een idealisme dat nooit weg is geweest. Het je terugtrekken uit de maatschappij op zoek naar een alternatieve leefvorm is een keuze die steeds opnieuw genomen kan worden, ongeacht het tijdperk waarin we leven.
(c) LUCY, 8-4-2013. Tekst: Anna van Suchtelen
De serie bestaat uit groepsfoto’s en portretten. Het licht in Foglia’s foto’s is schilderachtig: een man ligt in een tent: vanuit de smalle tentopening straalt een impressionistisch licht naar binnen; een van bovenaf genomen foto van een badend kind in een meertje lijkt wel een Renoir. Het bestaan is rauw: je ziet een gevilde beer, een jongen die peutert aan een afgekloven visgraat, een kind dat een melkstraal opvangt rechtstreeks van de geit. Slordige hippies wisselen af met keurig geklede en gekapte Amish: vervilte rastakapsels versus strakke vlechten en kaarsrechte zijscheidingen. En op de kaart staat een stoofpot van eikeltjes en buidelrat: zelf gevonden in de achtertuin van dit land met een natuur waarin je gewoonweg kunt verdwijnen.
Het hoge hippie-gehalte van de foto’s bij de drie fotografen doet soms ouderwets aan. Maar zo ouderwets is het niet: de thematiek van de tentoonstelling is verrassend actueel. Juist nu, in deze tijd van recessie, economische crisis en milieuproblematiek, getuigen de foto’s van een nieuw of hernieuwd idealisme, een idealisme dat nooit weg is geweest. Het je terugtrekken uit de maatschappij op zoek naar een alternatieve leefvorm is een keuze die steeds opnieuw genomen kan worden, ongeacht het tijdperk waarin we leven.
(c) LUCY, 8-4-2013. Tekst: Anna van Suchtelen
