Christoph Schlingensief

Meester van het levenskunstwerk

De woorden 'It's very political' staan als een waarschuwing op de grond gekalkt bij de ingang van Christoph Schlingensiefs Animatograph – Iceland Edition. Het omstreden werk van de Duitse filmmaker en toneelregisseur is nu bij BAK te zien.
1202 bak schlingensief 06


De wereld van Schlingensief

Wie de Animatograph betreedt, krijgt nogal wat voor z'n kiezen. Al kruipend door een klein poortje kom je in een donkere gang die leidt naar een ruimte waar een maffe film draait over vier personen die schijnbaar niets met elkaar te maken hebben. Twee enge mannen in regenjas en een geruite pet op, geflankeerd door een langharige man die een kruis draagt en beweert Jezus te zijn. Halverwege verschijnt een lilliputter met een roze pruik en een kroontje op die claimt de president van IJsland te zijn. Daar tussendoor 'fladdert' nog een mens in enorm struisvogelkostuum. Welkom in de wereld van Schlingensief!  
1202 schlingensief 05
Animatograph–Iceland Edition. (House of Parliament/House of Obsession) Destroy Thingvellir, 2005, installatie (installatiebeeld in opdracht van Thyssen-Bornemisza Art Contemporary, foto: Victor Nieuwenhuijs)

Je kunt er niet omheen

De Animatograph is een enorme installatie, bestaande uit verschillende opeenvolgende ruimtes waar je steeds meer in verwarring wordt gebracht. De chaos van beelden en kakafonie van geluid – een vrouw die een misvormd wezen wiegt, flarden Mahler of is het Wagner?, Arabisch gezang uit een megafoon, schreeuwende mensen, een gillende struisvogel? - zorgen voor een brij aan informatie die je vooral fysiek ondergaat. Je kunt er niet omheen – soms bijna letterlijk niet. In de grootste ruimte word je opeens geconfronteerd met een enorme ronddraaiende ronde plaat, de Animatograph, waar meubels, een wc en wastafel op geplaatst zijn. Op de wanden staan leuzen gekalkt als 'This is a world Announcement'. Met veel moeite kun je je aan het werk onttrekken (je er voorzichtig langs wringen) om opgelucht in de volgende ruimte te komen.
1202 bak schlingensief 09
Ausländer raus–Bitte liebt Österreich, 2000, projectdocumentatie (foto: Victor Nieuwenhuijs)


Ausländer raus

Het streven van Schlingensief (1960-2010) om een Lebenskunstwerk te creëren, een werk dat direct ingrijpt in het leven, is nog het duidelijkst zichtbaar bij Ausländer raus – Bitte liebt Österreich. Het spraakmakende project uit 2000 raakte heikele, politieke en maatschappelijke kwesties aan. Schlingenschief plaatste destijds een container naast het operagebouw in het centrum van Wenen. Twaalf asielzoekers – hun foto's met zwart balkje en bijbehorende nummers hingen aan de hekken die rondom de container stonden – werden opgesloten en 24 uur per dag met camera's gevolgd. Het publiek kon iedere dag iemand wegstemmen, die daarna werd afgevoerd en gedeporteerd naar hun land van herkomst. In hoeverre het fictie of werkelijkheid was, of het acteurs of asielzoekers waren, liet Schlingensief in het midden. De deelnemers fungeerden als toeschouwers en andersom. In no time stond het plein rond de container vol nieuwsgierige mensen. De kunstenaar nodigde vooraanstaande politici en politieke activisten uit, linkse intellectuele en rechtse symphatisanten om te discussiëren over het Oostenrijkse uitzettingsbeleid. Men sprak er schande van en betichtte Schlingensief van opruiing. Krantenkoppen als 'Der Erste ist abgeschoben' kwamen voorbij.
Deze interventie in de openbare ruimte zorgde voor een hyperrealiteit waarin de kunstenaar de westerse samenleving 'met haar racisme, nationalisme en politieke correctheid' een spiegel voorhield. In BAK zijn foto's, krantenberichten en een portret van Schlingensief te zien. Dat haalt het natuurlijk niet bij het echte werk, bij de impact van de Weense container op het plein. Maar wie zich verdiept in Ausländer raus komt niet bedrogen uit. Het thema is in de huidige politiek en maatschappij (helaas) nog steeds heel actueel.
 
(c) LUCY, 10-2-2012. Tekst: Karen Duking

1202 bak schlingensief 01
 Animatograph–Iceland Edition. (House of Parliament/House of Obsession) Destroy Thingvellir, 2005, installatie. (installatiebeeld, in opdracht van Thyssen-Bornemisza Art Contemporary, foto: Victor Nieuwenhuijs)
Christoph Schlingensief: Fear at the Core of Things
5 februari - 29 april 2012 

BAK 
Lange Nieuwstraat 4
Utrecht
www.bak-utrecht.nl