Tussen de bomen

bos en kunst omarmen elkaar

Aankomen, rustig worden en twee uur dwalen in de bostuin met alle zintuigen op scherp. Op dit, normaal voor publiek gesloten, landgoed De Paltz in Soest vindt de derde editie van de Paltz Biënnale plaats.
Na herhaaldelijk uitstel door corona presenteren negen kunstenaars, bewezen en jong talent, werk dat innig verbonden is met dit bijzondere landgoed.

Pauw met onkruid van Karin van Pinxteren

Karin van Pinxteren neemt je mee naar het Japanse gedeelte van de bostuin. Rondom de vijver tussen bomen, varens, riet en rododendrons zijn beschutte intieme plekken. Op een stenen bankje in de schaduw staat een lakmoesrode doos waarin met regelmaat rood schijnsel oplicht. Een toverlantaarn? In de doos heeft zij private schatten in de vorm van luisterverhalen opgeborgen. Met de koptelefoon op en het oog op de romantische vijver gericht drijf je naar andere continenten vol poëtische gebeurtenissen.
In haar blog Pauw met Onkruid (pauw verwijst naar het patroon van de bestrating rondom de vijver) kun je lezen hoe gedegen het onderzoek voor dit werk is verlopen. Via onderzoek naar het bankje en omringende natuur ontwikkelt zich langzaam een idee. Soms grijpt Karin terug op ouder werk. De blog is een mooi inkijkje over de werkwijze van kunstenaars, hoe werken soms ontstaan.

Geen snelle ideetjes

Dit proces is illustratief voor de meeste van de acht kunstenaars. Geen snelle ideetjes, geen leuke toevoegingen maar doorwrochte gelaagde concepten zijn de basis van deze biënnale. Meria Bakker (kunstenaar en bewoonster van het landgoed) heeft samen met Lydia van Oosten en kunstenaar André Pielage een ware kwaliteitsslag weten te maken tijdens de selectieprocedure. Hier zie je diep respect voor de natuur en de aangetroffen vegetatie bij alle kunstenaars terug.
Het gevoel, wat je doorgaans bij land-art bekruipt - prachtig gebied, maar wat jammer dat die kunst zo in de weg staat - is niet aan de orde.

Er hangen subtiel kompasnaalden tussen de bomen in het werk van Wim Schermer. Ze lijken door het zuchtje wind traag te ademen, te deinen en sommige schudden wat ongedurig, afhankelijk van hun vorm en grootte. Fragiele lijnen tussen de reusachtige statige Douglas sparren.

De communicatie tussen bomen komt terug in het werk van Ronald van der Meijs. Bomen overleven door samenwerking middels hun enorme ondergrondse schimmelnetwerk. Uit stukken boomschors componeerde hij een omhulsel van een naaldboom dat bijna sacraal in het luchtledige tussen levende bomen hangt. Ronald had de schors al maanden geleden van een omgevallen exemplaar afgehaald en gedroogd. Het netwerk van metaaldraden en het ongrijpbare geluid van de op een tussenfrequentie afgestelde transistors, maken het beeld met de titel, The Bark decided to act on its own, compleet.

I'am going solo
Caz Egelie

Mysterie

Dit stuk bos van 5 hectare groot is door verschillende eigenaren sinds 1867 beetje bij beetje omgetoverd. De vorige eigenaar, putdekselmiljonair E.S. Raatjes wist de kroon te spannen. Hij is uitgegroeid tot een mythische figuur.
Op een uithoek van het bosterrein, reageerde performancekunstenaar Caz Egelie op dit verleden door met kanariegeel zeildoek een vier meter hoge lichtbundel te bouwen. De bundel komt schijnbaar uit de theaterlamp bovenop de folie. Een lichtbundel zoals in strips. Er steekt ook een schoorsteen uit, net zo eentje als bij het herdershuis op het landgoed. Het werk, I'm going solo!, licht de fantasie uit, want wat is dit landgoed werkelijk? Wat is authentiek? Met zijn gekostumeerde performance Lokale Leugenaar zal Egelie op 11 juli door het bos wandelen en citeren uit werk van Edward Allington* en, soms onverstaanbaar, teksten uitspreken waarbij feiten en fictie door elkaar lopen.

Het duo Sema Bekirovic en Lotte Geeven brengen in de aangeharkte natuur van dit landgoed weer de oorspronkelijke gevaren terug die de natuur altijd in zich herbergt. Een geluidscompositie van frequenties die wij nauwelijks kunnen waarnemen zal ons toch beïnvloeden.

Extra jam - Forest destroyed due to a vast amount of strawberry jam
Yvonne Dröge Wendel

Tussen de bomen op de met dennennaalden bezaaide grond is een levensgrote kartonnen doos zichtbaar. Dichterbij gekomen blijkt het een val te zijn, zo een beschreven in ouderwetse jongensboeken. Dertig verschillende soorten potjes jam staan je te verleiden; eco-aardbeienjam, Bulgaarse aardbeienjam, Erdberen Marmelade. Je zou ze willen pakken en bekijken, maar het is ook duidelijk dat de val dichtklapt als je dat doet. Yvonne Dröge Wendel, heeft Extra jam- Forest destroyed due to a vast amount of strawberry jam vanuit de computer tot stand gebracht. Postorderbedrijven leverden de aardbeienjam vanuit de hele wereld in het bos af. Het werk kantelt in mijn hoofd als blijkt dat Extra jam tevens een eerbetoon is aan Bas Jan Ader*.

Kiosk
Maurice Bogaert

Souvenirs

Bovenop de waterval heeft Maurice Bogaert een souvenirwinkeltje gebouwd. Er zijn ultra kleine objecten te koop. Natuurlijke elementen geknoopt aan artificiële; een eikel op een legoblokje en een kastanje met een koperen deurknop of een elastiekje. Met een QR-code kun je betalen, van een cola genieten en ondertussen uitkijken over de toeristische hotspot; de waterval.

Half Past History
Kevin Bauer

Kevin Bauer was nog aan het werk toen ik de Paltz bezocht. Je komt op een locatie aan, waar je vooruit gaat in de tijd. Op de billboards zie je een strak vormgeven plateau met uitgangen die naar schijnbaar ondergrondse tunnels leiden. Half Past History, de tekst, overschreeuwt het bos. De billboards zijn propagandistisch vormgegeven. Even verderop is het gebouw op de afbeelding van het bord uit zijn context getrokken en in het bos neergezet. Is dit een waarschuwing of een constatering? Zijn de muren bedolven in de loop der tijd? Heeft de natuur het overgenomen? Het dertig meter lange werk laat overblijfselen zien. Hardstalen trapleuningen steken uit de grond.
Doorgaans benadert Kevin in zijn werk architectuur als sculptuur, maar steeds vaker kiest hij ook de politiek geëngageerde kant.
‘Ik had oorspronkelijk een compleet ander plan, maar door de uitgestelde expositie in verband met corona had ik extra denktijd. En toen ontstond dit plan. Eerst heb ik de tekening gemaakt van de situatie zoals ik hem ga bouwen. En toen ben ik gaan bedenken hoe dat er op deze plek dan uit gezien heeft. Hier op het landgoed werken is dus essentieel voor de ontwikkeling van het werk. Op locatie werk ik organisch en bepaal ik welke elementen zichtbaar moeten zijn om de suggestie van de rest van het complex weer te geven.
Dit soort buitenplaatsen zijn belangrijk om je werk te ontwikkelen. Je hebt een hele andere schaalverhouding dan in je atelier of in een galerie en je moet opboksen tegen miljoenen jaren evolutie. Wat heb je hier nog toe te voegen? In de stad bij een beeldenroute is dat heel anders’.

Paltz Biënnale
Op vrijdag- zaterdag- en zondagen tussen 18 juni en 18 juli

∗ Bas Jan Ader (1942 -1975) werd bekend met zijn conceptuele werk; performances en installaties waarvan hij films en foto’s maakte. Op 33-jarige leeftijd stak hij van wal aan de Amerikaanse oostkust in een kleine zeilboot om solo de Atlantische Oceaan over te steken. Daarna verdween hij voorgoed. Binnen de kunstwereld is hij sindsdien een mythische figuur.
Zijn werk Tea Party (1972) speelt zich af onder een grote kartonnen doos die een val blijkt.

∗ Edward Allington (1951 – 2017) was een Britse kunstenaar en als beeldhouwer vooral bekend door zijn rol in de New British Sculpture-beweging van de jaren tachtig. De kunstenaars uit de beweging kenmerkten zich door in hun speelse kleurrijke werk een synthese van pop en kitsch te gebruiken. Met humor onderzochten zij onder andere de afvalproductie van de consumptiemaatschappij.

© LUCY, 16 juni 2021, Tekst Elaine Vis, Foto's Gerard Wielinga

Paltz Biënnale 2018

In de bossen bij Soest was na een try out in 2016 dit jaar voor het eerst de Paltz Biënnale te zien.

Paltz Biënnale - kunstenaars in het bos