Viezerik

Column Richtje Reinsma

Ik heb sinds een week een viezerik in huis. Gelukkig is hij getekend. Ik heb hem geruild met Maartje Folkeringa, voor een tekening van mij. Op Maartjes tekening Viezerik staat een op zijn bril na blote man, met zijn erecte lid in de hand. Natuurlijk is een naakte man die soloseks bedrijft niet meteen een smeerlap. De reden dat de titel zo goed aanslaat heeft ermee te maken dat hij buiten lijkt te zijn, daar waar je doorgaans kleren draagt. Zijn omgeving bestaat ternauwernood, en doet juist daarom weids aan. Naast hem ligt een geruite tas, die de indruk van het buiten zijn versterkt. In mijn verbeelding zit hij hoog op het strand, vlak onder de duinrand, waar de strandtenten met hun houten plankieren zijn en waar je het beste uitzicht hebt.
1202 Richtje viezerik Maartje Folkeringa
Verbazingwekkend, de snelheid waarmee ik hem, opgehitst door de titel, meteen veroordeel en bereid ben te herkennen als archetypische viezerik. Niet in theoretische zin, maar als een vertrouwde gestalte, zoals je die met een beetje pech op talloze plaatsen kan aantreffen. Gelukkig bezit ik nu deze tekening, en is hij op voodoo-achtige wijze verkleind en weerloos aan mij overgeleverd. Ik kan de voyeur voyeren. Zo onplezierig als het is om onvrijwillig tot marionet te worden in de verhitte fantasie van een vreemde, zo plezierig is het om de getekende viezerik van Maartje te bestuderen. Niet alleen omdat het kijken naar een tekening volkomen veilig en hygiënisch is, maar vooral omdat ik überhaupt eens rustig en uitgebreid durf te kijken. In het echt overheerst de neiging om een viezerik direct na identificatie te negeren. Enerzijds uit boze machteloosheid, omdat hij zich zomaar jouw beeld kan toe-eigenen voor zijn gerief, en elke vorm van afkeer hem alleen maar opwindt; anderzijds uit vrees om door contact te leggen toenadering uit te lokken. 
Hoe meer ik naar hem kijk, des te minder heb ik grip op zijn viesheid. Waarom is een viezerik vies? Iedereen is naakt onder zijn kleren, zit bomvol hormonen, en heeft wel eens te lijden onder zijn libido. Bovendien staat het iedereen vrij om zijn geest naar believen bezig te houden en zijn ogen de kost te geven. Na veel hoofdbrekens ben ik tot de slotsom gekomen dat het storende van de viezerik erin schuilt, dat hij mensen dwingt hem te verafschuwen. Hij is opzettelijk indiscreet bij zijn benadering van zijn medemens als lijdend voorwerp. Niet omdat diens gevoelens hem niet kunnen schelen, maar juist omdat hij diens gevoelens wil schokken. De viezerik teert op andermans onwil. Een ongrijpbare vorm van ongewenste intimiteit. 
Inmiddels ben ik, na stadia van leedvermaak, nieuwsgierigheid en medelijden te hebben doorlopen, tot mijn verbazing in een fase van bewondering aangeland. Of eigenlijk: ontzag. Voor de viezerik zijn schaamteloosheid. Kennelijk heeft hij weinig te verliezen, dat hij zijn behoeftigheid zo durft te onthullen. Daardoor komt hij in aanmerking voor de bedenkelijke heroïek van de afgewezen loser, die wraak neemt op de onverschillige wereld door zijn verlossing in eigen hand te nemen zonder daarbij iemand te ontzien. Ik zie er bijna naar uit weer eens een viezerik tegen het lijf te lopen, nu ik mijn eigen papieren exemplaar als amulet heb. Zou de walging nog intact zijn, of ben ik nu immuun?


(c) Lucy, 29 februari 2012
Richtje Reinsma is beeldend kunstenaar en maakt ook deel uit van het kunstenaars-collectief Het Harde Potlood.
www.hethardepotlood.nl