Kabbelende beelden

bij de vlag van Rozemarijn Westerink

Dit jaar ontwerpen zes kunstenaars/ontwerpers een vlag voor de gevel van het K.F. Hein Fonds. In juli en augustus wappert de vlag van Rozemarijn Westerink. Zij werd voorgedragen door Frank Halmans. Een gesprek over kabbelende beelden, tuinen en herinneringen.

Rozemarijn Westerink, Garden, 2017, pen en inkt, 32x50cm
Rozemarijn Westerink, Garden, 2016 pen en inkt, 50x65cm

In de tuin

Het is eind mei. De reis naar Rhenen voelt als vakantie, eindelijk weer ergens naartoe in plaats van een blokje om. Door de bossen. Een dorpsstraat met grote groene voortuinen. Ik herken iets van het werk van Rozemarijn Westerink in haar woonomgeving. Frank Halmans voelt zich ook direct thuis. Bij binnenkomst reserveert hij meteen de deurtjes van haar originele jaren zeventig Bruynzeel keuken, mocht ze die ooit weg doen. De twee kunstenaars ontmoeten elkaar voor het eerst, maar blijken veel gemeen te hebben.

Frank Halmans
Frank Halmans, Rooms for reading, 2019

Herinnering aan conifeer en keuken

Beiden werken veel met herinneringen. Westerink beperkt zich in haar tekeningen sinds enkele jaren tot één onderwerp: tuinen. Aanvankelijk steeds dezelfde tuin, die uit haar jeugd. Het zijn donkere tekeningen, dicht als een oerwoud. Blad vullend in een dicht patroon van streepjes en rondjes, grassprietjes, blaadjes. Dezelfde elementen komen steeds terug. Het lage muurtje, de vijver, de conifeer waar ze graag onder zat. Soms in detail, soms met meer overzicht. Kom je met die herhaling dichter bij de herinnering of wordt het beeld steeds meer fictief? Hoe werkt dat eigenlijk in het geheugen? Hoewel ze intussen ook werkt met andere tuinen en meer algemene beelden blijft die vraag interessant. “De associatieve elementen spelen een rol. Soms kom je er al werkend achter dat een vorm heel erg refereert aan allerlei dingen. Toen ik hier kwam wonen, merkte ik dat de coniferen in de straat meteen herinneringen opriepen aan de wijk waar ik vroeger woonde.” De conifeer.. dat woord roept bij Frank Halmans ook meteen allerlei beelden op. Niet alleen omdat hij een groot fan van tuinieren is, ook door de vorm van de plant en het feit dat iedereen ze vroeger in de tuin had. “Het is een bijzondere vorm, bijna architectonisch, maar ook wel een erg door de tijd bepaald beeld. Halmans werkt zelf ook veel met dingen uit zijn jeugd. De huizen en kamers van vroeger, de details daarin. De aluminium strips van die Bruynzeel keukenkastjes bijvoorbeeld. “Die dingen zijn zo nietszeggend en onbelangrijk in het leven. Je heb ze dagelijks om je heen en merkt ze niet op. En als je het later terug ziet roept het hele verhalen op. Dus ergens is het toch belangrijk. Dat het zo’n nietszeggend materiaal is vind ik fijn, geen typisch kunstenaarsmateriaal.” In zijn werk krijgen juist hele gewone dingen een plek. Zoals een stofzuiger, elektriciteitsbuizen of de Bruynzeel keuken. Of de conifeer. Beiden liggen in het collectief geheugen vast.

Halmans zag het werk van Westerink het eerst op een tentoonstelling in Amersfoort in 2018. Zelf liet hij daar een installatie met elektriciteitsbuizen zien, waarvan hij de eerste ooit maak-te voor het kantoor van het K. F. Hein Fonds. Leidingen, schakelaars en lampjes meanderen daarin over een paneel als een reeks nutteloze, maar functionerende, verbindingen. Toen hij gevraagd werd iemand voor te dragen voor de vlag moest hij aan de tekeningen van Westerink denken. “Een vlag is echt een markering die zegt dit is mijn terrein. Mijn gebied. Een tuin heeft dat eigenlijk ook. Een muurtje erom, hoe je het inricht. Het leek me een mooi gegeven voor de vlag.”

Rozemarijn Westerink
Rozemarijn Westerink, Cascade, 2019, zeefdruk op papier, 70x90cm
Peter Cox
Rozemarijn Westerink
Cascade, 2019, installatie overzicht, zeefdruk op textiel, 1000x600cm
Peter Cox

Werken met stof

Het toeval wil dat Rozemarijn recent juist ook aan het experimenteren was met een andere ondergrond dan papier. Tijdens een werkperiode bij Productiehuis Plaatsmaken in Arnhem maakte ze zeefdrukken op stof. Ze gebruikte de tuin van Kasteel Rosendael als inspiratie, een plek die ze ook uit verhalen van haar familie kende. “Mijn tekeningen zijn heel arbeidsintensief en dus niet zo groot. Met zeefdrukken kon ik groter werken. Het beeld veranderde ook, soms nu heel dichtbij, inzoomend op details zodat je niet meer ziet waar je naar kijkt. En deels in kleur, wat ook nieuw is. Hetzelfde fragment heb ik op rapport op stof gedrukt, als een patroon. Door op stof te werken is de tekening ook plooibaar.”

Frank Halmans en Rozemarijn Westerink
Frank Halmans en Rozemarijn Westerink
Billie-Jo Krul
Rozemarijn Westerink, vlag ontwerp 2020

Vlag

In de vlag voor het K.F. Hein Fonds krijgt dit een vervolg. Nu met de tuin van het fonds als inspiratie. Voor het beeld maakte ze gebruik van foto’s, en van de geschiedenis van de tuin; een zogenaamde Franse tuin waarin het 17e-eeuwse idee van symmetrie, rechte lijnen en weelderigheid belangrijk is. Medewerkers vroeg ze een foto aan te leveren van het favoriete stukje van de tuin. Op basis daarvan is ze gaan tekenen. Niet heel letterlijk, het blijft spelen met de herkenbaarheid van de voorstelling. Ze probeerde ook een andere techniek, die ze in de corona quarantaine periode thuis testte: batikken. Met was tekenen op doek, en daarna de stof verven, waarbij de wastekening zichtbaar blijft. Een techniek die toevallig in dezelfde periode als de Bruynzeel keuken en de conifeer populair was. Mooi voor een vlag. En het gaf de mogelijkheid wat directer te werken, met grotere gebaren. De tekening is deels heel dicht en deels transparant. Niet helemaal te herkennen, maar voldoende om iets op te roepen. De spiegeling van water schijnt er in door, en het heeft in de verte iets weg van een grote fontein of waterval. De illusie van een landschap, en daar dan een impressie van, gebaseerd op herinneringen van meerdere mensen. Collectief en toch ook heel individueel.

Meer weten?

www.rozemarijnwesterink.com

www.frankhalmans.nl

© LUCY, 29-6-2020. Tekst: Marjolein Sponselee

Frank Halmans
Frank Halmans, Installatie 9, 2018
Frank Halmans
Frank Halmans, boekenkaststofzuiger (detail), 2020

de vlag van Elnaz Ghaemi

In mei-juni hing de vlag van Elnaz Ghaemi aan de gevel. Lees hier meer over haar werk en Jeroen Hermkens, die haar voordroeg.

de vlag van Maaike Kramer

Op de vlag van Maaike Kramer golft en zweeft beton. Haar vlag hing in maart en april 2020 aan de gevel. Maaike werd voorgedragen door Natalia Ossef

de vlag van Heidi de Gier

De eerste vlag voor het K. F. Hein Fonds werd ontworpen door fotograaf Heidi de Gier. Als onderwerp koos ze stilte. Heidie werd voorgedragen door Lotte van Laatum.