Gentrification en Donald Duck in Kanaleneiland

Expodiums nieuwe locatie is geopend

Williamsburg en de Bowery in New York, Prenzlauer Berg in Berlijn, de Londense Docklands; je moet tegenwoordig je hele spaarvarken omkeren om hier te kunnen wonen. Ooit waren deze wijken niet de hotspots met bijbehorende vastgoedprijzen, maar gebieden met een behoorlijke sociale, culturele en economische achterstand. Door lage huren trokken kunstenaars er heen, waarna de bekende sneeuwbal van galeries, restaurants en hippe boekwinkels ging rollen; iets wat uiteindelijk resulteerde in appartementcomplexen die alleen een andere, nieuwe golf bewoners kon betalen. Dit effect wordt gentrification genoemd; een term die zijn oorsprong heeft in het Engelse woord gentry; wat volgens het Oxford woordenboek zoiets betekent als ‘people of good social position next below the nobility’.
Hoewel het proces van gentrification in het verleden regelmatig spontaan ontstaan is, wordt het in Nederland steeds vaker zorgvuldig geregisseerd door gemeentes die kunst als belangrijk instrument inzetten; enerzijds om de lieve vrede te bewaren, anderzijds om kapitaal naar de wijk te halen zodat het imago (en de stadsportemonnee) erop vooruit gaat. In Utrecht bestaat het plan om ‘probleemwijk Kanaleneiland’ aantrekkelijk te maken voor een creatieve voorhoede waarna anderen willen volgen, wat uiteindelijk in een ideaal geval een gevarieerde wijk zal opleveren.
1104 Expodium foto Marjolein
Foto: Marjolein Geraedts
Als reactie op deze ontwikkeling heeft Expodium het project 'The need for new strategies: GENTRIFY THIS!!' opgezet, met als belangrijk onderdeel een nieuwe dependance genaamd locatie:Kanaleneiland in een van de sloopflats van Eiland 8. Eiland 8 is een initiatief van woningcorporaties Mitros en Portaal waarbij ruimtes verhuurd worden aan kleine bedrijfjes, starters en kunstenaars. Drie jaar lang zal Expodium door middel van artist-in-residencies, interventies en andere projecten onderzoeken hoe een kunstinstelling een daadwerkelijk concrete bijdrage kan leveren aan de herontwikkeling van Kanaleneiland.
Vrijdag 1 april opende locatie:Kanaleneiland met bijdragen van drie kunstenaars waarmee Expodium vorig jaar ook al samenwerkte. Chris Meighan trapte af met een lopende lezing door de wijk waarbij hij het publiek eerst, onder grote belangstelling van de plaatselijke jeugd, over een lijn van afplaktape liet stappen die symbool moest staan voor het einde van de wereld. Op deze manier wilde hij ervoor zorgen dat iedereen de lezing zou ervaren zonder persoonlijke bagage en interpretaties. Tijdens de wandeling langs schimmelende schuttinkjes, antenneschotels op fietshokken en Donald Duck muurschilderingen stelde hij aan de hand van foto’s vragen aan het publiek over routine, persoonlijke ervaring en behoefte aan nieuw perspectief, waarna hij ze meteen maar zelf met grote ernst beantwoordde.
1104 Expodium foto Victorien Koningsberger
foto: Victorien Koningsberger
Hoewel de performance rondom Ruth Sacks’ nieuwe publicatie ‘The Expanded Alphabet: The Utrecht Bestiary Vocabulary’ pas na zessen begon, werden de aanwezigen al voor die tijd door actrices Hanneke Scholten en Marie-Christine Op den Kelder nieuwsgierig gemaakt naar Dentanellen, Kaipicen en Xayapen. Tijdens de performance citeerden ze beschrijvingen uit Sacks’ moderne interpretatie van Jacob van Maerlants beestenboek Der Naturen Bloeme uit 1350 met daarin hilarische beschrijvingen van zowel dierlijke als plantaardige bewoners van een fictief Utrechts ecosysteem.
Hoewel beide performances het publiek na lieten denken over de propvolle, hoogontwikkelde stad en de persoonlijke ervaringen die je hierin opdoet, gingen ze niet specifiek in op de huidige situatie in Kanaleneiland.
Fransesca Grilli gaf later die dag ook nog een performance. In tegenstelling tot Meighan en Sacks heeft zij een aantal bewoners van Kanaleneiland in haar werk betrokken. Voor de houding die Expodium zichzelf gesteld heeft, actief betrokken te zijn bij de activiteiten en problematiek in de buurt, in plaats van te observeren vanaf de zijlijn, is deze werkelijke betrokkenheid essentieel.
Als Expodium de komende drie jaar op deze tour verder gaat, zullen ze niet alleen inzicht krijgen in wat er speelt bij de bewoners in de wijk, maar hopelijk ook een antwoord formuleren op de vraag hoe kunst en Donald Duck-schilderingen in de toekomst samen kunnen werken op een manier die vruchtbaar is voor alle betrokken partijen.

(c) Lucy, 6-4-2011. Tekst: Marjolein Geraedts
The Expanded Alphabet: The Utrecht Bestiary Vocabulary kan gratis gedownload worden via ruthsacks.net.

locatie:Kanaleneiland

locatie:Kanaleneiland is gevestigd aan de Auriollaan 98 aan de voet van de Prins Clausbrug in Kanaleneiland, Utrecht
Openingstijden: Maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur
Telefoonnummer: 030 2619796
www.expodium.nl