Onschuld in illusie

Fotowerk van Ruud van Empel

Ruud van Empel (1958) behoort tot de meest succesvolle Nederlandse kunstenaars van het moment. Daarvan getuigen solotentoonstellingen over de hele wereld, almaar stijgende veilingopbrengsten en het feit dat zijn werk vertegenwoordigd is in vele internationale (museum)collecties. In de Utrechtse Flatland Gallery is tot eind december zijn meest recente werk te zien.
1011 Ruud van Empel connection
Ruud van Empel, Connection, 2010

Rijzende ster

Ruud van Empel werkte als art-director voor het VPRO televisieprogramma ‘Kreatief met Kurk’ en de film ‘Theo en Thea en de ontmaskering van het Tenenkaasimperium’. Het duurde tot 2006 voordat nota bene via internet zijn fotografische kunstwerken werden ontdekt. Vanaf dat moment is Van Empels ster rijzende.
Zijn foto’s hebben een sterk autobiografisch karakter, wat met name tot uitdrukking komt in de serie ‘Souvenirs’ waarin persoonlijke bezittingen en daaraan gekoppelde herinneringen centraal staan. Ook de zoektocht naar onschuld en de expressie van het voelen van onschuld is een belangrijk thema. De fotowerken zijn illusoire en verhalende werelden vol hyperrealisme, bestaand uit met de computer bewerkte fotografische beelden.
1011 Ruud van Empel broers3
Ruud van Empel, Brothers & Sisters 3, 2010

Unheimisch hyperrealisme

Onschuld is een belangrijk thema in Van Empels werk. De wereld is vergeven van treurnis en rotheid. De kindertijd waarin schoonheid en onschuld nog onaangetast zijn, waarin verwachtingen en dromen nog onbezoedeld bestaan, biedt tegenwicht. Het herinneren aan die kindertijd is van groot belang. Bewustwording en –zijn van het bestaan van onschuld is belangrijk. Onschuld is een grote kracht in het leven. Deze visie geeft Van Empel vorm door honderden foto’s in een langdurig digitaal bewerkingsproces te compileren tot enorme collages die in knetterende kleurenpracht en minutieus gevoel voor detail tot de toeschouwer komen. Van Empels werken vertellen anders dan één beeld, juist door de compositie van een veelheid aan beeldmateriaal een droomachtig verhaal. Ze scheppen een illusie van een perfecte wereld in een hyperrealistische beeld; een wereld echter die – zo wordt ook in één oogopslag duidelijk – niet bestaat, niet kan bestaan en nooit zal bestaan buiten de werken. Van Empel bereikt een ietwat unheimische, maar hoogst intrigerende spanning die aan het magisch-realisme doet denken; ontregelend, verontrustend en tegelijk troostrijk. Wie verlangt er immers niet terug naar de onschuld van de kinderjaren?
1011 ruud van empel1
Ruud van Empel, Generation, 2010

Klassenfoto's

Ruud van Empel toonde in zijn grote stukken veelal oerwoudtaferelen vol bomen en bladeren met daarin jonge kinderen in perfecte, strakke poses. Voor zijn nieuwste serie heeft hij de camera naar binnen verplaatst en wel naar de gymzaal of het klaslokaal waarin klassenfoto’s gemaakt worden. Rijen kinderen op hun Paasbest uitgedost staan in strenge, formele setting en staren vrijwel zonder uitzondering recht vooruit de fotograaf en kijker tegemoet. In eerste instantie lijkt het zomaar een oude klassenfoto die tot enorm formaat is opgeblazen. Niets is minder waar. Een geïdealiseerd beeld van een klas vol bloedjes van kinderen zijn deze klassenfoto’s allerminst. De grote ogen, door Van Empel vaak voorzien van een buitenaardse perfecte glans, kijken uitdrukkingsloos de wereld in.
Nu Van Empel niet meer werkt met één kind (of een paar), maar grotere groepen kan hij spelen met kleding, kapsels, oogkleuren, haarkleuren en meer. Nevenschikking van verschillende karakters geeft zo een eigen, vibrante dynamiek aan de panoramische werken. De tennispolo naast het nette spencertje, het bloemetjesjurkje naast het vreemde ouderwetse brilmontuur en dan het ene zwarte kind in het beeld. Eén woord spreekt echter doorheen het hele beeld: onschuld.
1011 ruud van empel
Ruud van Empel, Generation 2, 2010

Perfectie

Ten opzichte van de junglewerken kruipen de klassenfoto’s in hun realistische setting nog meer en navranter onder de huid. Juist de plaatsing van deze über-kinderen in een schoolomgeving zet de illusie op scherp. De jungle was een setting out of time and place; een gedroomd paradijs waar de onschuld op zijn plaats leek. De school is een enclave waar onschuld met het voortschrijden van de tijd stukje bij beetje verloren gaat. Van Empel weet met deze serie het verbeelden van zijn Leitmotiv meer dan ooit tevoren uiterst doeltreffend te perfectioneren. Hoe hyperrealistisch zijn beelden ook mogen lijken; deze onschuld is een illusie.

Ruud van Empel, tot en met 21 december bij Flatland Gallery

(c) Lucy 14-11-2010. Tekst: Sven Schlijper

Flatland Gallery

website Ruud van Empel