Sprookje aan de Eem

Oplevering eerste werk kunstenplan Scaleshapes

Viaducten zijn meestal geen aangename plekken. De allereerste gedachte van kunstenaar Kathrin Schlegel was om het spoorviaduct onder de Smallebrug in Amersfoort prettiger te maken. Haar werk is hiermee een subtiel commentaar op de omgeving.
1012 Kathrin Schlegel kroonluchter
Kathrin Schlegel, There are worse things you could be accused of than being a flower (foto: Robert Jan Stokman)
Verstopt in het spoorviaduct langs de Eem hangt sinds 15 december jl. een enorm bronzen object in de vorm van een kroonluchter. Kunstenaar Kathrin Schlegel (1977) raadde me aan om het werk tussen 11.00 en 16.00 uur te gaan bekijken vanwege de reflecties van de golven op het object en de spiegeling van de sculptuur in het water. Pas als ik het viaduct inloop, laat het kunstwerk zich zien. En alleen in het midden van het spoorviaduct is het kunstwerk in volle glorie te zien. Ten minste, als je niet vóór je kijkt - zoals de meeste fietsers en wandelaars - maar als je opzij kijkt.

Vergankelijkheid

Op de bewolkte regenachtige dag dat ik langs de Eem sta, zijn er geen spiegelingen te zien. Desalniettemin is het een bijzondere ervaring. Het vervreemdende object dwingt bijna af dat je even stil staat in deze doorgangsruimte. De kroonluchter geeft een andere allure aan de ruimte. De betonnen pijlers worden ranke pilaren. De metalen roosters waardoor het daglicht naar binnen valt, hebben het effect van een glazen koepel. Ineens vallen de frivole bogen in het stenen dak op. Regendruppels dansen op het water en meerkoeten kwetteren in het rond. Met een beetje verbeeldingskracht wordt het spoorviaduct een sprookjespaleis. Groen bemost en onder water gelopen dat wel. Het gedender op de spoorbrug van de intercity naar Enschede haalt me terug naar de realiteit.

De in Amsterdam gevestigde van oorsprong Duitse Schlegel liet de kroonluchter vervaardigen door de eeuwenoude glasblazerij Seguso op het Venetiaanse eiland Murano. Op haar verzoek maakte het bedrijf een variant op het achttiende eeuwse pronkmodel. Met de naar beneden hangende narcissen die in het water turen, verwijst ze naar het klassieke verhaal van Narcissus en de nimf Echo. Ovidius beschrijft in zijn Metamorfosen hoe Narcissus verliefd starend naar zijn spiegelbeeld in het water wegkwijnt en er uiteindelijk alleen een narcisbloem overblijft. De Smelterij heeft de glazen kroonluchter afgegoten in brons. De kroonluchter is ontdaan van zijn functie. Het is geen lamp, maar een sculptuur met meerdere betekenislagen. Narcissus staat voor de ijdelheid en de vergankelijkheid. Narcissus staat voor de ijdelheid en de vergankelijkheid. Met deze themakeuze deelt Schlegel een knipoog uit aan de 'ijdele' steden met hun historiserende stadsverfraaiingen en hun kunstenplannen. Tijdens de oplevering van het werk overhandigde Schlegel de wethouder de originele glazen kroonluchter. Haar idee is dat dit ‘moederbeeld’ in het nieuwe cultuuronderkomen het Eemhuis wordt opgehangen met dagelijks een plasje water uit de Eem eronder. Zo benadrukt ze de verbinding tussen de oude binnenstad en het nieuwe Eemkwartier.

Scaleshapes

Het kunstwerk van Schlegel is het eerste werk uit het kunstenplan Scaleshapes dat klaar is. De gemeente Amersfoort liet het plan opstellen door kunstenaar Giny Vos in het kader van het te ontwikkelen Eemplein. Vos nam het verschil tussen het middeleeuwse en het moderne Amersfoort en bijbehorende schaalverschillen als uitgangspunt. Ze selecteerde kunstenaars in wiens werk de beleving van de openbare ruimte centraal staat. Uiteindelijk worden om budgettaire redenen maar drie van de vijf werken uitgevoerd. Beleidsadviseur Beeldende Kunst en Cultuur van de Gemeente Amersfoort, Carolien de Boer, vertelt: ‘De kunstenaars mochten zelf een plek kiezen rond het Eemplein en een voorstel doen. Schlegel koos voor het spoorviaduct. Ze wilde deze non-ruimte opwaarderen. Wij waren direct enthousiast over haar voorstel met de kroonluchter. Komende jaren wordt nog een kunstwerk van Peter Stel voor het Eemplein en een kunstwerk in het Eemhuis gerealiseerd.’

Ik verlaat het viaduct en pak mijn fiets die bij de Koppelpoort tegen de railing staat. Boven het water van de Eem bungelt de kroonluchter met narcissen. Echo wijkt voorlopig niet van Narcissus’ zijde, want de heimachines op het toekomstige Eemplein weerklinken luid.

Kathrin Schlegel
There are worse things you could be accused of than being a flower
Smallebrug, Amersfoort
In opdracht van Gemeente Amersfoort


(c) Lucy, 20-12-2010 Tekst: Mireille de Putter