Poike Stomps

Verhalen van een legerbasis

Verzamelplaats

Na een reis van een maand zijn de foto's van Poike Stomps, Luciana Caputo en Daan Paans in het Utrechtse park Lepelenburg beland. In een mobiele kubus trokken ze langs Doorn, De Bilt, Utrecht en Groenekan, waar op elke locatie telkens nieuw werk te zien was. Voor Verzamelplaats, verhalen uit het Utrechtse Landschap deed Caputo een fotografisch onderzoek naar het Stinkgat van Groenekan, verdiepte Paans zich in de houthakwoede van Wilhelm II in Doorn en verbindt Stomps persoonlijke familieverhalen met de nieuwe ontwikkelingen rond de voormalige legerbasis Soesterberg.

Soesterberg en Soester Beuken

Het militaire terrein Soesterberg was meer dan veertig jaar afgesloten voor publiek. Eind september organiseerden het Utrechts Landschap, de Vrede van Utrecht en CBKU een weekend waarin het geheime gebied voor het eerst open werd gesteld. De komende jaren wordt de vroegere legerbasis ontwikkeld tot een nieuw cultuur- en natuurgebied. Stomps ging op zoek naar verhalen met een extra dimensie en creëerde de fotoserie Soester Beuken.
Wat heeft een legerbasis in vredesnaam met familieverhalen te maken? Poike Stomps: “Het ouderlijk huis van mijn opa en oma staat in Soest. Daar kwam ik als kind heel vaak. Mijn ouders woonden in Rhenen en als we bij mijn opa en oma op bezoek gingen, reden we over de ‘militaire weg’. Zo noemden wij de weg van Rhenen naar Soest, want onderweg zagen we altijd veel militairen en vliegtuigen.” Stomps’ familie woont al generaties in Soest en omgeving. Voor Verzamelplaats maakte de fotograaf een connectie tussen heden en verleden door archiefbeelden en familiefoto’s te koppelen aan eigen werk. “Ik verbind documentaire fotografie meestal met een persoonlijke interesse in een bepaald gebied”, vertelt Stomps. “Dan wordt mijn focus veel sterker. Ik fotografeer niet, maar schrijf verhalen.”

Tussen heden en verleden

Stomps dook de archieven in en fotografeerde op legerbasis Soesterberg. Zelfs vanuit de lucht. Een lastige klus, want er gelden allerlei restricties en in sommige gebieden mocht hij niet komen. “Ik had het geluk dat er een zweefvliegclub op de basis zit, waardoor ik het terrein vanuit een ander gezichtspunt kon vastleggen.” Op de plek waar Stomps’ opa in de oorlog aardappels zocht, maakte de fotograaf een luchtfoto van het groene veld met de schaduw van het vliegtuig.
Zulke verbanden tussen heden en verleden zitten verweven in de hele serie. Dat zorgt er ook voor dat je als toeschouwer geboeid raakt en langer blijft kijken. De series van Paans en Caputo zijn daarentegen eendimensionaal en beklijven veel korter. Soester Beuken heeft verschillende lagen, die pas duidelijk (zichtbaar) worden bij het nader aanschouwen van de serie.

Fietsen

Canadese bevrijders in 1945, wielrenners van de Giro d’Italia in Soest, Duitsers die op in beslag genomen fietsen wegrijden en mannen die op vélocipèdes op de landingsbaan fietsen. Het lijkt één brij van beelden die ogenschijnlijk niet bij elkaar passen, maar het gaat uiteindelijk om vier verhalen die kruisverbanden met elkaar aangaan en naar elkaar verwijzen.
Pas in 2013 wordt de voormalige vliegbasis officieel geopend. Ondertussen kan Stomps het onderwerp niet meer loslaten. “Ik wil het project doortrekken en blijven volgen wat er de komende jaren allemaal verandert. Dit verhaal is nog niet af.”

Verzamelplaats, verhalen uit het Utrechtse Landschap
t/m 24 oktober in Lepelenburgpark
meer informatie: www.fotodok.org

(c) Lucy, 10-10-2010. Tekst: Karen Duking