Wapperende stilte

Heidi is fotograaf. Ze maakt portretten in opdracht van tijdschriften en dagbladen, en daarnaast documentaire series over tijd en eindigheid en het verlangen dingen vast te houden. Zoals in A Falling Horizon, waarin ze een boerenfamilie op een eiland volgde, die plaats moest maken voor nieuwe natuur. Op dit moment werkt ze aan een serie over stiltegebieden. Drie beelden hieruit waren onlangs ook op groot formaat te zien in het stationsgebied. "Stilte is een luxe geworden. Iets waar we te weinig van hebben en dat georganiseerd moet worden. In een coupé in de trein, in een retraite, en in zogenaamde stiltegebieden: delen van de natuur met een hek erom, waar het dan stil is."
"Mag je daar dan wel praten als je er wandelt?", vraagt Lotte van Laatum zich af. Ja dát mag wel, maar je mag niet met muziek erbij in het bos zitten om te picknicken. "En het is wel stilte op de Nederlandse manier: goed georganiseerd. Als er een weg door het stiltegebied loopt staat er een bordje voor de weg en na de weg, zodat de weg zelf ontheffing heeft van de stilte", licht Heidi toe. De typische regelzucht van ons land. Maar dat is niet wat ze in haar foto's wil vangen, het gaat vooral om de stilte zelf. Stilte als een levensbehoefte die steeds schaarser wordt. In de beelden die ze van de gebieden maakt, legt ze verschillende foto's over elkaar heen. "Omdat dat is hoe je een landschap ervaart. Als je wandelt onthoud je nooit een beeld, het is altijd meer een verzameling van indrukken."

Die gelaagdheid in het werk was een van de redenen voor Lotte van Laatum om Heidi voor te dragen voor deze opdracht. "Er is in haar werk altijd meer dan dat ene beeld. Ook in de portretten. Het is subtiel, ze heeft oogt voor details naast het grotere verhaal. Maar vooral die gelaagdheid bewonder ik."
Lotte is zelf ontwerper; ze maakt textiel, servies, interieurs en werk voor de openbare ruimte. Ze ontwerpt vanuit een sociaal maatschappelijke betrokkenheid, met oog voor duurzaamheid en in samenwerking met groepen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt; social design zoals dat heet. Net als Heidi kijkt ze tijdens het maken van een werk waar het proces heen wil. Het ligt vooraf niet helemaal vast. Een ook verhalen spelen bij haar een rol. Bij Heidi ontstaan die meer intuïtief in de loop van het werkproces, in een combinatie van controle en toeval. Bij Lotte op basis van analyses: "De vorm is nooit zomaar een vorm, alles heeft altijd een reden." Dat betekent niet dat alles zich laat verklaren. "Bij een echt succesvol werk vallen alle verhaallijnen samen in vorm en materiaal, en is er daarnaast in het proces iets ontstaan dat het analytische doorbreekt, iets onvoorspelbaars dat er voor zorgt dat alles klopt."

Beide kunstenaars hebben een atelier in de voormalige school aan het Alkhof. Incidenteel werkten ze ook samen. Lotte vroeg Heidi een keer haar servies te fotograferen, juist omdat ze op zoek was naar een gelaagd beeld. Het servies is van dun glas en bolvormig, als zeepbellen. Geïnspireerd op de zeepbellen in oude vanitas stillevens. Het glas zou een kil object kunnen worden in een productfoto, maar de foto's van Heidi geven het een subtiele extra laag en maken juist de kwetsbaarheid zichtbaar.

Hoe vertalen deze verhalen zich in een vlag?
De opdracht van het fonds is vrij, de kunstenaar mag maken wat hij of zij wil zolang het past op een vlag voor aan de vlaggenstok. Heidi ontwierp een vlag vanuit het thema waar ze al mee bezig was: stilte. Van de stiltegebieden die ze in de provincie fotografeerde selecteerde ze enkele foto's die ze over elkaar heen plaatst op het vlaggendoek. Bosranden en drijvende bloesem. Het is een ingetogen beeld in rustige kleuren. Opvallend voor een vlag, die doorgaans immers een naam of boodschap schreeuwt. Dit is een stille vlag. De bloesem lijkt een beetje op confetti, het feestelijke zit er zeker in. En daarnaast rust. Wapperende stilte, middenin de stad.

De vlag van Heidi de Gier hangt vanaf 6 januari twee maanden aan de gevel bij het K.F. Hein Fonds.

© LUCY, 6-1-2020, tekst: Marjolein Sponselee