Originele ontmoetingen met Aboriginal kunst

Be My Guest

Bij het tienjarig bestaan pakt het AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst in Utrecht uit met de tentoonstelling Be My Guest. Tien gastcuratoren uit de kunstwereld laten Aboriginal kunstwerken een dialoog aangaan met een ander kunstwerk. De tweeluiken brengen raakvlakken in beeld die zonder meer verrassend zijn.
1106 AAMU Roy Wiggan
keuze van Maria Roosen:
Roy Wiggan, Zonder titel (Ilma), 1997 (Collectie Thomas Vroom, Nederland)
1106 AAMU Hester Oerlemans
Hester Oerlemans, Zonder titel (2011) (ontwerp voor Het Zwevende Tapijt, collectie PGGM, Zeist)
Bij kunst van Aboriginals denk je al gauw aan abstracte schilderijen met aardekleuren en stipjes of aan brommende didgeridoo-klanken. De tentoonstelling Be My Guest zet je op een ander been. “Sluit een moment je ogen, denk aan de stereotype aboriginal kunst, open dan je ogen en kijk opnieuw”, zegt Edwin Jacobs in de begeleidende film. De directeur van het Centraal Museum in Utrecht is één van de tien gastcuratoren die een hedendaags Aboriginal kunstwerk koppelt aan een kunstwerk naar keuze. Dit mocht een werk zijn uit de eigen verzameling, een andere collectie of het eigen oeuvre.

Hommage aan tijdgenoten

Het tweeluik van Jacobs is verrassend, omdat niet meteen duidelijk is welke van de twee het Aboriginal kunstwerk is. Dan blijkt het om twee hedendaagse Australische kunstenaars te gaan: een grof geschilderd landschap van Billy Benn Perrurle en een vierdelige collage van Gordon Bennett. Het laatste werk, Course Of Empire getiteld, bestaat onder meer uit een gekantelde Britse vlag en een traditioneel portret van een Aboriginal. Wellicht een verwijzing naar de ambivalente verhouding van de kunstenaar tot het fenomeen Aboriginal kunst.
 
Verderop heeft kunstenaar Roy Villevoye twee imposante werken samengebracht. Een geometrische figuur op papier van de Amerikaanse kunstenaar Sol LeWitt, die hij een aantal jaren assisteerde, en een schilderij met kleurige en kronkelende verfstreken op een zwarte ondergrond van de Australische kunstenaar Emily Kame Kngwarreye. Hoewel de kunstwerken van deze tijdgenoten sterk verschillen hebben ze ook een aantal overeenkomsten, zoals het formaat, de abstracte beeldtaal en een beperkt palet. Bij zijn keuze gaat het Villevoye niet zozeer om een oppervlakkige beeldgelijkenis, maar eerder om universeel kunstenaarschap vanuit verschillende tradities. “Ik wil met deze hommage dat moment waar ze als kunstenaars gelijktijdig in gestaan hebben, even laten opdoemen”, aldus Villevoye in het magazine dat bij de tentoonstelling is verschenen.
1106 AAMU Bob Negryn
Keuze van Bob Negryn
Foto's: Bob Negryn, Twofold Bay 1, NSW, Australia (2007) en Twofold Bay 2, NSW, Australia (2007)
Installatie: Ron Yunkaporta, Joe Ngallametta, Joel Ngallametta, Law Poles (2007). Collectie AAMU
Foto: Mick Richards

Lichaamsdecoratie

Zelf is de kunstenaar te gast bij de Leidse hoogleraar kunstgeschiedenis Kitty Zijlmans en de Australische kunstenares Sally Gabori. Zijlmans viel voor haar schilderij Thundi, zonder te weten dat het gemaakt was door een dame die pas op 81-jarige leeftijd begon met schilderen. Op het eerste gezicht lijkt het een abstract-expressionistisch werk, maar Gabori maakt uit haar overlevering en dromen representaties van het gebied waar ze oorspronkelijk vandaan komt. Deze worteling in een lange traditie bracht Zijlmans op de serie Red Calico van Roy Villevoye, gemaakt na een van zijn reizen naar Papoea Nieuw-Guinea. Daarin zijn aftandse T-shirts op paspoppen gecombineerd met foto’s van de drager. Het lijken T-shirts die tot op de draad versleten zijn, maar bij nader inzien blijken de gaten te verwijzen naar traditionele vormen van lichaamsdecoratie.
 
En zo is er elke keer weer een andere link tussen de kunstwerken die op de tentoonstelling Be My Guest bij elkaar zijn gebracht. Soms zie je het in één oogopslag, soms is meer uitleg nodig, maar de dialoog is steeds weer interessant. Zo ziet Arjon Dunnewind van de Utrechtse nieuwe media stichting Impakt parallellen tussen de Aboriginal cultuur en de moderne communicatievormen. Sterker nog, volgens hem is virtual reality een uitvinding van de Aboriginals. Speciaal voor de tentoonstelling Be My Guest hebben Marc Tuters en Ricarda Fransen, artists in residence van Impakt, een nieuwe app ontwikkeld die is geïnspireerd op het concept van de Aboriginal songlines. Dit zijn gezangen over routes in het landschap die van generatie op generatie worden overgeleverd. Al wandelend met een Smartphone en koptelefoon leiden audio-opnames van Utrechtse inwoners over hun herinneringen aan specifieke plekken je langs de werven van de Oudegracht.


(c) Lucy, 6 juni 2011. Tekst: José Vorstenbosch.

Be My Guest

Be My Guest – 10 ontmoetingen met Aboriginal kunst
AAMU Museum voor hedendaagse Aboriginal kunst
t/m 8 januari 2012
www.aamu.nl