Pingpong en productiviteit bij Kapitaal

Nieuwe kunstinitiatieven in Utrecht

“LUCY heeft nog nooit iets over Kapitaal zelf geschreven!”, kregen we een tijdje geleden te horen. Dat laten we ons geen tweede keer zeggen; daarom hebben we maar eens een bezoekje gebracht aan dat stel enthousiastelingen aan de Plompetorengracht. Een gesprek met twee van de oprichters, Arti Lammert en Ramon Goedvree.  
1312 kapitaal
medewerkers van Kapitaal in de zeefdrukwerkplaats
Kapitaal bevindt zich in het voormalige pand van het CBKU aan de Plompetorengracht. Na het vertrek van laatstgenoemde partij werd er even gevreesd voor het verloren gaan van de grafische werkplaats, maar zo ver kwam het gelukkig niet. Een groep van 15 jonge creatieven vroeg de gemeente naar de mogelijkheden om de materialen over te nemen en een sfeervolle expositieplek en zeefdrukwerkplaats te beginnen in een oude garage. “We wilden de machines naar een ander, kleiner pand verhuizen maar de afdeling culturele zaken van de gemeente Utrecht werd zo enthousiast van onze plannen dat ze met ons om de tafel zijn gaan zitten. En nu zitten we in dit prachtige pand aan de Plompetorengracht,” aldus Arti. Binnen vier jaar moeten ze financieel op eigen benen staan, tot die tijd hebben ze een deal met de gemeente gemaakt over de huur.
R: “Los van elkaar hadden we allemaal al ideeën over een plek als deze. We zijn via via bij elkaar gekomen en op de eerste avond dat we samenkwamen wisten we wat voor plek we wilden. Iets als Kapitaal misten we al een jaar of tien in deze stad. Ik was al bezig met een eigen initiatief, net als een paar anderen; Arti was bijvoorbeeld bezig met een eigen uitgeverij. Al onze ideeën en dromen die heel veel overlapten, hebben we gebundeld.”
 
Kapitaal draait geheel op vrijwilligers. De oprichters zijn 14 grafisch ontwerpers en een illustrator. Inmiddels zijn er ook stagiaires en vrijwilligers bij het initiatief betrokken. “We bieden veel events in de vorm van exposities en netwerkavonden, we bieden prettige werkplekken en er worden zeefdruk- en etscursussen aangeboden. Ook is er een winkel met grafisch gerelateerde dingen, zoals publicaties, kaarten posters en prints, maar ook wat 3-d design.”
A: “Er wordt al veel gebruik gemaakt van de faciliteiten. Toen we begonnen hadden we nog niet echt een beeld van de aantallen bezoekers. De zeefdrukwerkplaats loopt storm. Mensen komen speciaal naar Kapitaal als ze een plek nodig hebben om te werken of werk willen bespreken met een opdrachtgever. Ook personen die op zoek zijn naar een leuk cadeau of bijzonder drukwerk weten ons ondertussen te vinden.”
1312 Kapitaal shop
shop

Doelgroep

“De sfeer in Kapitaal is open. De events richten zich voornamelijk op jonge professionals, net afgestudeerde getalenteerde creatieven van onder andere de kunstacademie en de Hogeschool hier in Utrecht. Onze events moeten iets toevoegen aan hun ontwikkeling. In de werkplaats is iedereen welkom. Zowel de oude gebruikers van het voormalige Grafisch Atelier Utrecht als een jonge generatie weten ons te vinden om werk te maken en kennis te delen."
Schrijver dezes moet zelf ook bekennen dat ze inmiddels vaker in de werkplaats van Kapitaal is geweest dan in die van de HKU, terwijl ze op laatstgenoemde locatie toch 5 jaar rond heeft gelopen.
 
Zijn jullie blij met hoe het tot nu toe loopt?
A: “Ja. We zijn niet opgeleid voor het runnen van een organisatie, het is heel erg uitvogelen en proberen, maar het gaat goed. In het begin hebben we ook veel hulp van andere enthousiastelingen en vrienden gekregen. Zij hielpen mee met dingen als de organisatiestructuur.”
1312 Kapitaal pingpongen
pingpongen

Organiseren en pingpongen

Eén van de dingen die zeker opvalt als je Kapitaal binnenloopt of een praatje maakt met de mensen achter het initiatief is het grote enthousiasme en de creativiteit die ze uitstralen. Niets lijkt te gek. Expositieavonden worden in Kapitaal bijvoorbeeld gecombineerd met een potje pingpongen. Ook overdag is de pingpongtafel aanwezig in het interieur.
 
Hoe zijn jullie op het idee gekomen om zo’n zeefdrukwerkplaats of het productie-deel te mengen met iets als pingpong avonden?
A: “Voordat we gebruik mochten maken van deze ruimte vergaderden we in een pand waar een oude pingpongtafel stond. Die is eigenlijk gewoon meegekomen. De strekking was ‘wij vinden het leuk, dus we gaan er iets mee organiseren’. Tijdens de opening hadden we bijvoorbeeld een Pingpongtoernooi in combinatie met de kalligrafie van Vincent en Guido de Boer, en we organiseren maandelijks een Pingpongavond onder de noemer ‘Potje doen?’”
 
R: “Dit soort initiatieven zijn natuurlijk verkapte netwerkborrels, waar een heel divers creatief netwerk bij elkaar komt. Van student tot serieuze professional. Grafisch ontwerpers, Fashion designers, ondernemers enz. In eerste instantie voor de gezelligheid, maar het zijn tevens de momenten waarop ideeën en samenwerkingen ontstaan.”
 
Klinkt goed. Er was er toch ook een gejat, zo’n pingpongbatje?
A: “Ja, meerdere... Ook een paar van onze kussens zijn al gejat. Daar zijn we ook wel weer een beetje trots op, dat mensen dit soort Kapitaal-items willen hebben.”
 
Jullie organiseren ook exposities. Is het bijvoorbeeld mogelijk dat jonge kunstenaars zelf plannen insturen voor exposities of evenementen?
A: “Ja, graag zelfs. We hebben al meerdere exposities en boek/tijdschriftpresentaties gehad, bijvoorbeeld van De Dakhaas en Naar Inkt Vissen, een boek dat hier gedrukt is met echte inktvisinkt. De items zijn ook te koop in onze winkel. En we zijn bezig met een aantal tentoonstelling- en residentieconcepten voor volgend jaar, daarvoor zijn we met meerdere makers in gesprek. We hebben in ieder geval veel plannen.”
R: “We zijn gericht op print. Mocht een maker of product bij ons passen dan willen we dat graag exposeren of verkopen. Wat in de winkel komt moet ook bij Kapitaal passen.” Er wordt een streng selectiecriterium gehanteerd, iets wat Ramon omschrijft als “Carlien Peijsel”. Zij is de persoon die over het concept van de winkel gaat en de kwaliteit bewaakt.
1312 Kapitaal flexwerken
flexwerken

Het zeefdrukdiploma

Kapitaal breidt graag haar publiek en netwerk uit en doet dat door mensen de mogelijkheid te bieden om zelf in de werkplaats aan de slag te gaan. Daarvoor is echter wel een heus zeefdrukdiploma nodig.
R: “Iedere zaterdagavond geven we een cursus van een uur of vier. Van zes tot tien gaan we met zo’n groep geïnteresseerden aan de slag. Je gaat alle stappen door van het zeefdrukken. Na deze workshop ben je niet meteen een hele goede zeefdrukker, maar je beheerst de basistechnieken en weet dan hoe het er in onze werkplaats aan toe gaat.”
 
Je mag dus niet zomaar zonder diploma aan de slag…
R: “Nee. Elke werkplaats werkt net even anders. De materialen zijn anders, de machines zijn anders, dus je moet weer even die basisstappen doormaken. Mocht je al kunnen zeefdrukken dan kun je onze opfriscursus volgen. Bij die cursus, die op vrijdagochtenden plaatsvindt, ga je alle machines en regels af. We leren je niet drukken, want dat kun je al, maar je leert hoe alles hier werkt. Ook hebben we een stencil/RISO-drukwerkplaats die op donderdagen is geopend.”
 
R: “We doen ook veel ets- of zeefdrukcursussen met scholen, van middelbare school tot HBO-opleiding. Een poosje geleden heeft een school hier een typografieworkshop gedaan, dat was echt enorm leuk. En we verzorgen regelmatig bedrijfsuitjes. Een poosje geleden hadden we een meubelproducent op visite. Dat waren creatieve mensen die prachtig werk hebben gemaakt. Daar schrokken we zelf een beetje van, zo van: ‘wow dat was een bedrijfsfeestje, doe effe normaal!’ ” 

Etswerkplaats

Sinds begin december is ook de etswerkplaats weer geopend.
R: “Ets is een oude techniek, en we gaan kijken wat een nieuwe generatie hiermee kan doen. Er zijn veel mogelijkheden voor bijvoorbeeld grafisch ontwerpers of illustratoren met dit prachtige ambacht. De etspersen zijn van oude kunstenaarsinitiatieven in Utrecht geweest, De Luis is daar een voorbeeld van. Eén pers is al 80 jaar oud.  We hebben ons best gedaan de etswerkplaats zo effectief mogelijk in te delen, om er echt een lekkere werkplek van te maken.
In een etsworkshop van twee dinsdagavonden leer je de droge naald-techniek, zuurbaden en aquatint. Een workshop waarmee we deze bijzondere techniek aan een nieuw publiek introduceren. Dat we zo’n oude pers hebben staan en dat je werkt met een techniek die de oude meesters aan het einde van de middeleeuwen al gebruikten, da’s niet niks. Dat is echt cool.” 

Project Space

Kapitaal is constant aan verandering onderhevig, het interieur van de winkel verandert dagelijks, ook zijn er steeds nieuwe ideeën voor de inrichting en functionaliteit van de benedenruimte. R: “Wij kunnen niet de flexwerkruimte zijn die we dachten te kunnen zijn, het is hier niet stil en sereen. Er staan hier gewoon personen te pingpongen, mensen lopen de winkel in en uit en uit de werkplaats komen ook geluiden. De muziek staat altijd aan, dat hoort erbij. Dat is wat we willen zijn, daar hoort een andere groep flexwerkers bij. De flexwerkplek wordt omgebouwd tot een projectruimte. We gaan ons voornamelijk richten op groepjes die hier gaan werken. We hebben gemerkt dat bijvoorbeeld studenten die projectonderwijs volgen het heerlijk vinden om van onze ruimte gebruik te maken. Dan zit hier een groepje te brainstormen en werk te maken. De focus verschuift, maar we blijven zeker open voor diegenen die het prettig vonden om hier te zitten. Je zit hier te werken in een creatieve omgeving in het midden van de stad, dat is een stuk inspirerender dan bijvoorbeeld de Uithof.”
 
Kortom, met Kapitaal bruist het in de stad. Er gebeurt veel en er zijn nog veel meer plannen, ook al zijn die nog niet zichtbaar voor de buitenwereld. Eén ding is zeker: hier gaan we zeker meer van horen in de toekomst. 


(c) LUCY, 19-12-2013. Tekst en foto's: Joyce Overheul

Actie actie actie!

Heb jij altijd al willen leren etsen of zeefdrukken? Deel dit artikel op je Facebook (vóór 1 januari) en maak kans op een Basiscursus Zeefdrukken bij Kapitaal! In de eerste week van januari wordt de winnaar bekend gemaakt op de Facebook pagina van LUCY en Kapitaal.
1312 Kapitaal het tuintje
het tuintje

Aan de slag?

Enthousiast geworden na dit verhaal, en wil je bij Kapitaal aan de slag?
De Project Space, winkel en werkplaatsen zijn van dinsdag t/m zaterdag geopend.
- Basis zeefdrukcursus: 45 euro. Op zaterdagavond leer je de basis van het zeefdrukken.
- Etsworkshop: 100 euro. In twee dinsdagavonden leer je van de droge naaldtechniek tot zuurbaden en aquatinten.
 
Kapitaal
Plompetorengracht 4, Utrecht
www.kapitaalutrecht.nl
Volg wat er plaatsvindt bij Kapitaal op Facebook