From the side you look like a Japanese ham sandwich

Column Richtje Reinsma

Ik vind het heerlijk om me nu en dan uit te leveren aan iemand die claimt te weten wat goed is voor mijn lichaam en geest, en om diegene blindelings te gehoorzamen tot ik helemaal ontspannen ben. Bij Bikram Yoga, de beruchte zweetyoga die wereldwijd in de mode is, strek en buig je anderhalf uur lang bij 40 graden je smeltende ledematen ‘beyond your flexibility’.
 
Een Bikramles is een fascinerende ceremonie, die veel weg heeft van een militaire oefening. De les begint met liggen in slagorde in ‘de houding van de dode man’. Ieder komt op temperatuur op zijn vlakje zo groot als een doodskist, de eerste zweetdruppels glijden op de handdoeken. Achterin de zaal staat de docent op een kleine verhoging en vuurt de commando’s voor de vaste reeks oefeningen af. De toon is afgemeten. Je wordt onafgebroken aangespoord je maximaal te geven en jezelf te overtreffen. Ledematen worden op elkaar geperst, door elkaar gevlochten en in bochten gedwongen waar ze uit eigen beweging nooit in belanden. Aanwijzingen zijn soms mystiek van aard, zoals ‘from the side you look like a Japanese ham sandwich’. Hoewel dit een vaste instructie is, valt op internet - behalve op blogs van vertwijfelde Bikram-beoefenaars - niets over deze Japanse sandwich te vinden. Maar dat doet er allemaal niet toe, het is heerlijk om gedrild te worden en willoos op te volgen wat de stalen stem opdraagt.
 
Wat mij meer dan eens heeft verbaasd is de stemming na de les. Ik ben dan murw en tevreden, licht euforisch. De gezamenlijke zelfkastijding in naam der gezondheid ontroert mij, en wekt een gevoel van onderlinge verbondenheid op. Daarom wil ik na de Bikramdienst vriendelijk naar mijn medemens glimlachen en deuren voor hem openhouden. Maar mijn behoefte aan verbroedering vindt weinig weerklank. De meeste mensen schuiven met afgewende aandacht langs elkaar. Hun plakkerige leden, die zojuist nog alle kanten op reikten, houden ze dicht tegen zich aan. Hoe kunnen mensen die zich vrijwillig samen versoepelen zo’n stijve sfeer voortbrengen? We hebben toch net als heldhaftige marionetten dezelfde strijd geleverd in elkaars halfnaakte gezelschap?
 
Altijd wordt verteld over de vele afvalstoffen die het lichaam tijdens de les verlaten, via het zweet en de adem. Men neemt dus deel aan een collectieve reiniging. Voelen de anderen zich niet dankbaar, opgelucht en feestelijk, zoals ik? Misschien zien zij de les niet als een catharsis maar als een onderhoudsbeurt. Noodgedwongen laten ze het gebruikelijke decorum varen, om een conditie te cultiveren die pas na de les presentabel wordt.
Wie een kwaal heeft gaat naar het ziekenhuis om beter te worden. Door de concentratie van zieke mensen ontstaat daar de grootst denkbare variatie en dichtheid van ziektekiemen. Op soortgelijke wijze laat ieder zijn stank en afvalstoffen achter in de Bikramschool, om er rein en vitaal te kunnen vertrekken. Beide plaatsen zijn centrale afvalputten, waar ieder geabsorbeerd is door de eigen worsteling met het kwetsbare en immer verouderende lichaam. Eigenlijk is het niet zo gek dat mensen op zulke momenten weinig behoefte hebben aan publiek of lotgenoten. Ik zie er zelf ook afschuwelijk uit na de les; vochtig, maximaal doorbloed en een beetje opgezet, als een roze poffertje. Ik moet mijn voyeurisme en vertedering maar een beetje indammen.
1103 Richtje roze wang
wang na Bikramles

(c) Lucy, 30-3-2011
Richtje Reinsma is beeldend kunstenaar en maakt ook deel uit van het kunstenaars-collectief Het Harde Potlood.
www.hethardepotlood.nl