STAGES OF LIFE

Kunst die onder een witte huid kruipt

In de kunstgeschiedenis zijn de levensfasen een bekend thema. Cultuurplatform Moving Matters* stelde met dit uitgangspunt een expositie samen. Onmiskenbaar komt de geografische realiteit van migratie in al het werk voor. Vijf kunstenaars vertegenwoordigen elk een specifieke levensfase. Hun migratie, het meegemaakte geweld en de ervaren onderdrukking heeft meer impact op hen dan het ouder worden.
In wezen legt Moving Matters met deze kleinschalige presentatie de vinger op datgene waar de kunst al decennia voor staat. Westerse makers moeten een stapje opzij. Urgente verhalen van vandaag de dag moeten verteld en voelbaar gemaakt worden door de kunstenaars die er getuigen van zijn.

Sawangwongse Yawnghwe, Inn Din Massacre, Exterminate all the brutes, detail installatie, 2019

DEATH

Twaalf kleine portretten in oost indische inkt hangen op de wand. Ervoor een roomwitte zijden stola, zo een die wij kennen van de hoogwaardigheidsbekleders in Birma. Op de stof zijn rechthoeken getekend. Een systeem. Barakken zie ik in mijn hoofd.
Sawangwongse Yawnghwe portretteerde 12 Rohingya’s net voordat zij geëxecuteerd worden. Vanuit krantenfoto’s bracht hij de genocide van de Rohingya, onder het huidige leiderschap in zijn geboorteland Birma, in beeld. De kunstenaar komt uit een family die de rechten van de Rohinya in Oost Myanmar verdedigt. Nu Yawnghwe in Nederland woont gebruikt hij de kwast voor zijn guerilla.

Natuurlijk kennen wij de verhalen van de gruwelen, maar doordat Yawnghwe de executie vertaald in de vorm van een serie persoonlijke, geschilderde portretjes, wordt het feitelijke verhaal uit de nieuwsberichten opeens pijnlijk voelbaar. De kunst verkleint de afstand tot het onderwerp.
De vakkundig geschilderde portretten staan niet op zichzelf. De gedrapeerde stof ervoor met systeempatroon wringt in het beeld, waardoor je opnieuw gaat kijken. De boodschap van het werk ontvouwt zich, boven de kunst.



Raafat Ballan, The black Wednesday, 2019, 160x140 acryl op canvas

LIFE

Dat is niet bij alle werken in de expositie het geval.
De uit Syrië afkomstige Raafat Ballan werd tijdens het Assad regime van de jaren 60 opgeleid in de sociaal realistische traditie.
De schilderijen en linosneden in zijn bijdrage aan het thema LIFE vertellen vanuit huiselijk perspectief in opeenvolgende hoofdstukken het verhaal van de gruwelen van IS. De gebeurtenissen waarbij 200 mensen stierven in en rond Sweida.
Het zijn mooie, goed geschilderde composities met geïsoleerde figuren. Daardoor kijk je als het ware naar een afbeelding op een veilige afstand. Van buitenaf.



Shaza Omran, zonder titel, 2019, 100x100, olie op canvas

BIRTH

Landgenote Shaza Omran ziet de talloze wezenloze, hulpeloze gezichten van levende en van dode kinderen en volgt de beelden in haar hoofd met lyrische lijnen. De vlakken zijn opgewerkt in gewassen pastelkleurige tinten. Deze techniek levert in eerste instantie dromerige gestileerde taferelen op. Misschien is dit wel een manier om als kunstenaar om te gaan met onwaarschijnlijk gruwelijke gebeurtenissen waar je getuige van bent geweest.


AFTER DEATH

Het thema After Death past natuurlijk prima bij de kunstenaar die bekend staat om zijn gefantaseerde kosmos en de opkomst en ondergang van de menselijke samenleving. Joep van Liefland werkt vanuit een puur theoretisch concept, een duiding van de toekomst.
De meeste werken in Stages of Life verwijzen naar politiek onrecht van nu, menselijk leed waar de kunstenaar getuige van is. Bij van Liefland moet ik opeens met ‘mentale’ ogen kijken.
De in Utrecht geboren van Liefland woont en werkt in Berlijn. Zijn werk is een intuïtief onderzoek naar de media en hun transformatie.
Verzamelde cultbeelden uit films, afbeeldingen van laboratorium opstellingen, de geometrie van databanken, een enkel katholiek symbool is te vinden in de gefantaseerde kosmos van van Liefland.
De monumentale collages over de opkomst en ondergang van de menselijke samenleving zijn geplaatst in robuuste roestvrijstalen frames. De composities zijn esthetisch. Soms blijven ze hangen in een verzameling afbeeldingen, waardoor de essentie, het mogelijk overwinnen van de dood, niet meer overkomt als een mogelijk concept.


Kevin Osepa, Still uit de video Con los santos no se juega, 2019

REBIRTH

Altijd vroeg ik mij af hoe het is om uit een andere cultuur te komen en hier te leven. Hoe doe je dat? Immers elke cultuur heeft zo zijn afspraken over wat werkelijkheid is. Kevin Osepa onderzocht zijn roots en schetst het beeld. In de video Con los santos no se Juega (vert. Met heiligen valt niet te spotten) legt Osepa de hergeboorte vast.
De Afro-Caraïbische cultuur zit vol magische rituelen, een mix van katholieke, Afrikaanse en Indiase invloeden. De verbanning van deze spiritualiteit op Curacao naar de underground tijdens de koloniale tijd is onmogelijk gebleken. Iedereen wordt aangeraakt door zijn cultuur.
In het videowerk van Osepa gaan rijk gelaagde beelden in elkaar over, herkenbare gebeurtenissen én rituelen van reiniging en offers en aanbidding.
Met de oogstrelende video die voortkwam uit het onderzoek naar zijn wortels licht Osepa een tipje van de sluier. Binnen de westerse samenleving is nauwelijks ruimte voor magisch denken. In de video ontvouwt zich een totaal ander bewustzijn. Je zal er hier maar mee moeten zien te dealen.




Galerie SANAA
Jansdam 2, Utrecht
26 oktober t/m 24 november 2019
Opening: zaterdag 26 oktober, 17:00 – 20:00 uur.

Groepstentoonstelling met:
Raafat Ballan, Joep van Liefland, Shaza Omran, Kevin Osepa, Sawangwongse Yawnghwe

Artist talk woensdag 20 november om 19.30

*Moving matters Cultural Platform opereert op het snijvlak van beeldende kunst en migratie. Curator Jelle Bouwhuis stelde de expositie samen.

Lucy © Elaine Vis