Dit is een van de werken uit haar recente serie. Het is een zogenaamde ‘Assist’. Dat is een sculptuur die niet op zichzelf kan staan en de ondersteuning nodig heeft van een ander object uit de omgeving, zoals een bureau of koelkast.
En in deze situatie op de Croeselaan zijn de werken van andere kunstenaars onderdeel.
De Assist:Rider op de Croeselaan kan niet zonder de twee andere historische werken. Dit laat haarscherp zien hoe het in de kunst gaat. Er wordt altijd door kunstenaars voortgebouwd op wat al bestaat. Is dat niet zo in de hele menselijke ontwikkelingsgeschiedenis?
Hier, bij de wisselplek in de beeldentuin op de Croeselaan, lijken opeens alle puzzelstukjes in elkaar te vallen. Deze tuin herbergt beelden uit verschillende tijden en stijlen die ontstaan zijn door altijd weer te reageren op wat eerder gemaakt werd, de knipoog met spanbanden naar het gebied dat lang een bouwplaats was. En een duurzaam, verplaatsbaar, beeld in een duurzaam ontworpen park.
Assist:Rider zal over een jaar van de plek verdwijnen maar zeker elders op de wereld opnieuw getoond worden in een nieuwe compilatie.
Verbinding
Jessica Stockholder kijkt verwachtingsvol maar ook een beetje gespannen als ik haar ontmoet tijdens de installatie op de Croeselaan. ‘Dit is de eerste keer dat ik dit zo doe. Een verbinding maken in een beeldentuin in de openbare ruimte. Ik heb veel werken wereldwijd neergezet. Ook mijn recente Assists. Maar die connectie die ik nu met een werk van mij maak tussen beelden in een dergelijke omgeving is nieuw’.
Assist:Rider gaat een relatie aan met het verkeer dat aan weerszijden van het park voorbij komt, met de voetgangers die langs wandelen en bovenal met de andere beelden op de Croeselaan. Een kunstwerk krijgt betekenis in relatie tot de omgeving. Door tijdelijk drie werken te verbinden vestig je de aandacht op de verbondenheid van alle kunst in het park. Iedere kunstenaar bouwt voort op het werk van andere kunstenaars’.
Kleur, ruimte en de dingen
Jessica Stockholder (1959) verbindt al jaren schilderen en beeldhouwkunst. Met felle kleurvlakken en objecten maakt ze bijzonder sprankelende, speelse composities. Zij combineert gevonden objecten, zoals koelkasten, verkeersspiegels, verlengsnoeren, lampen, multiplex, plastic containers, tapijten en barkrukken, in een werk met traditionele opvattingen over schilderkunst. Daarmee zet Stockholder je bestaande ideeën over het waardeloze en waardevolle op scherp.
De objecten die ze gebruikt zijn niet alleen te ‘lezen’ binnen de gangbare betekenis van dat object. Ze gebruikt het object als onderdeel van een abstracte compositie. Ze gebruikt materiaal alsof het verf is. Je zou kunnen zeggen dat ze met materiaal schildert.
Toch is Stockholder beslist geen formalist, ondanks dat ze met grote kleurvlakken werkt. Voor haar heeft kleur en met name de manier waarop het is opgebracht, betekenis. Zij geeft betekenis met haar kwaststreken en kleuren. In een kleurvlak kun je zowel intentie, volume, gebaar en beweging ervaren.
In 2012 realiseerde Stockholder onder andere een grote opdracht in Chicago. Midden in het centrum benaderde ze een stuk openbare ruimte als één grote compositie. Zowel het straatmeubilair, de gebouwen, de stoepranden en de mensen die voorbijkwamen met hun gekleurde kleding en tasjes waren onderdeel van het werk Color Jam.
Zij doopte het gebied om in kleurvlakken waarmee ze de verkeersbewegingen en de identiteit van de plek versterkte.
Stuff Matters
Het Centraal Museum kocht in 1992 twee werken van Stockholder voor de collectie.
Nu, vijfentwintig jaar later, maakte zij er op uitnodiging een tentoonstelling. En, heel uitzonderlijk, zij mag de collectie naar eigen inzicht gebruiken. Een prachtige uitnodiging van het museum. Hier is Stockholder kunstenaar en curator tegelijkertijd.
Dit is voor het eerst dat zij een collectie van een museum in haar tentoonstelling inzet. En daar maakt zij goed gebruik van. Dwars door de tijd en disciplines heen selecteerde zij meer dan zestig werken. Zij koppelde onder meer schilderijen en (mode)objecten van Maarten Baas, Gustave Courbet, Vincent van Gogh, Iris van Herpen, Hella Jongerius, Gerrit Rietveld en Maison the Faux & Tenant of Culture aan elkaar en aan haar eigen werk.
Laurie Cluitmans, curator hedendaagse kunst bij het Centraal Museum is enthousiast. ‘Het is echt heel prettig om met Stockholder samen te werken’.
‘In deze situatie stel ik mij vooral op als mediator. Ik help de ideeën van Jessica Stockholder te vertalen naar een tentoonstelling. Samen met Stockholder heb ik het depot meerdere keren bezocht en de database uitgebreid bekeken’.
‘Toen kwam de wisselplek op de Croeselaan. Dat paste overigens mooi binnen DeCentraal, het programma waarin het museum buiten haar muren met andere partijen samenwerkt. Wat zouden wij daar kunnen doen op die wisselplek? Stockholder had net in Basel een Assist opgeleverd in samenhang met verschillende werken in de openbare ruimte. Meteen zijn wij in overleg gegaan. Het leek mij heel mooi als zij zich met een Assist zou verhouden tot de beelden in het park uit de 20ste en 21ste eeuw. Een Assist gaat over hoe een individueel kunstwerk zich altijd verhoudt tot de omgeving’.
‘Het beeld van Paul Kingma waar de Assist op leunt was al ingepland op de Croeselaan, maar het paard van Wimmer is gekozen door Stockholder. En zo ontstond er ook een duidelijke relatie met het Centraal Museum’.
Stockholder maakte een schets van de Assist:Rider die de technische assistenten van het museum samen met een toegerust bedrijf realiseerden. Tijdens de productie moet je heel wat aspecten overzien zoals de bestendigheid tegen wind, regen, maar ook de veiligheidsregels voor objecten in de openbare ruimte. Hoe het beeld bevestigd kan worden. En dat er geen scherpe randjes zijn.
De Assist kan lange tijd buiten staan. Hij is van RVS, roestvrijstaal, met een coating waardoor het regenwater eraf parelt zodat het beeld minder vuil vasthoudt. Een deel van het object is in kleur gespoten met industriële verf die zon, regen en vorst kan weerstaan.
Op het moment dat de nieuwe plannen voor de Croeselaan werden opgeleverd, was het plan van Jessica Stockholder nog niet duidelijk. De wisselplek vanuit het Centraal Museum is wat dat betreft niet zomaar een vaststaand gegeven. Stockholder rekt hier al direct de grenzen van de sokkel op. Het plaatsen van de Assist zelf is niet zo ingrijpend. Bovendien zijn wij gewend dat je vaak met veranderende plannen te maken hebt. Een kunstenaar wil altijd uitbreken’.
Museum
‘Stockholder speelt met conventies en gaat daar heel vrij mee om. Ze laat ons kijken naar de betekenis van een tentoonstellingsruimte’.
En ze legt de vinger op de verbondenheid van alle kunst die er is en nog gemaakt zal worden.
Jessica Stockholder
Stuff Matters 19 april – 1 september 2019 Centraal Museum
Assist:Rider 12 april - april 2020 beeldentuin Croeselaan Utrecht
installatie van Groot gezadeld paard (1952) van Hans Wimmer zie bog 2
© LUCY, 11-04-2019. Tekst/foto's Elaine Vis, video DeTotem